De Kennemerpoort in Alkmaar

Nadat Alkmaar in 1572 de kant van de Opstand had gekozen, werd direct begonnen aan het moderniseren van de vestingwerken. De bestaande fortificatie dateerde uit de jaren 1525-1550 en bestond uit bakstenen muren (aan de westkant van de stad) en met baksteen beklede aarden wallen. Op verschillende plaatsen waren halfronde torens gebouwd, waar geschut in geplaatst kon worden. Al snel was duidelijk dat de bestaande vestingwerken niet bestand zouden zijn tegen het moderne geschut. Vestingbouwers waren inmiddels tot het inzicht gekomen dat er grote bastions nodig waren en flinke aarden wallen.

1 min

Met man en macht werd vanaf mei 1573 in Alkmaar gewerkt aan de bouw van nieuwe vestingwerken volgens de moderne inzichten. Aan de zuidkant nam men de gelegenheid te baat om de stad ook een stuk te vergroten.

De in 1573 gebouwde Kennemerpoort.

In ongeveer drie maanden tijd legde men langs de zuid- en westzijde van de oude binnenstad nieuwe grachten aan en werden er vier flinke bastions aangelegd. Er kwamen ook nieuwe stadspoorten. Ten tijde van het Beleg waren deze vestingwerken aan de zuid- en westzijde ook gereedgekomen. Aan de noordkant moest nog worden begonnen, vandaar dat de Spaanse aanval zich in het bijzonder richtte op deze kant van de stad.

De Kennemerpoort op een gravure van L. Schenk, 1735. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar (nr. 739).

Eenvoudig gebouw

De oudste Kennemerpoort was gebouwd in 1532 en bevond zich aan het einde van de Koorstraat. De poort diende ook tot gevangenis en werd daarom ook wel de Gevangenpoort genoemd. Met gebruik van afbraakmateriaal van de Abdij van Egmond werd in 1573 aan het eind van het Ritsevoort een nieuwe poort gebouwd.

De Kennemerpoort op een litho van B.G. ten Berge, 1862. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar (nr. 751).

De poort is goed zichtbaar op de kaart van Cornelis Drebbel uit 1597. Het was een eenvoudig gebouw. De aarden wal liep ter plaatse over de poort. Op de poort waren drie wapenstenen aangebracht, waarschijnlijk die van Holland, Alkmaar en Haarlem. De poort is in 1631/’32 vervangen door nieuwbouw naar een ontwerp van de Amsterdamse steenhouwer Pieter Staets. Deze nieuwe Kennemerpoort werd gesloopt in 1866.