3 min

Directeurswoning cacaofabriek Van Houten in Weesp is nu appartementencomplex

Buiten de stad en gunstig gelegen aan het water. Na zes jaren bouwen was de nieuwe fabriek in 1897 klaar voor de productie. De faam van Van Houten als chocoladefabrikant was letterlijk wereldwijd dankzij opvallende reclamecampagnes. Omnibussen met reclameborden van Van Houten reden in Engeland, Frankrijk tot aan China toe. Reizigers zagen bij het invaren van het Suezkanaal in grote letters staan: ‘East is East, and West is West, Van Houten’s Cocoa is the best.’ Zelfs langs de Trans-Siberische spoorlijn stonden reclameborden.

Villa Casparus in Weesp. Villa Casparus ruim een eeuw nadat de woning is gebouwd. Destijds bedoeld als woning voor Casparus van Houten, fraai gesitueerd aan het Smal Weesp. Op de voorgrond een vijver die tuinarchitect Springer had laten graven tussen de villa en het riviertje Smal Weesp. De foto is genomen vanaf de Korte Stammerdijk. Beeld: Jan Maarten Pekelharing.

De opvallende reclamecampagnes en de uitgekiende verkooporganisatie waren vooral te danken aan Casparus van Houten en zijn zwager.

Bioscoopreclame

Veel aandacht trok een van de eerste filmcommercials die Van Houten in 1899 liet opnemen. Deze reclame draaide in de bioscopen. En je zag hoe een vermoeide kantoorman na het eten van chocolade van Van Houten vol energie raakt. Daar kikker je pas echt van op.
Het bedrijf was van groot belang voor de werkgelegenheid in Weesp. Van de ongeveer zesduizend inwoners die de stad rond 1890 telde, werkten er duizend bij de (sinds 1889) Koninklijke Cacaofabriek C.J. van Houten. Bij het bedrijf vonden veel vrouwen werk, die waren volgens de directie nauwkeuriger bij het afwegen van de grondstoffen dan mannen. Van Houten was een sociale onderneming, maar katholieken wilde de directie niet aannemen. De Van Houtens waren vrijzinnig protestanten.

Indrukwekkende villa

In de jaren dat de nieuwe chocoladefabriek in de Aetsveldse polder werd gebouwd, besloot Casparus van Houten daar vlakbij, aan de Stammerdijk langs het Smal Weesp, zijn droomvilla neer te zetten. Hij had toen de leiding van de fabriek van zijn vader overgenomen. Voor het ontwerpen van zijn woning had hij de Amsterdamse architect Abraham Salm gevraagd. Die tekende een markant pand – een indrukwekkende villa – in neorenaissance-stijl. Het gebouw heeft ondanks de omvang een lichtvoetige Italiaanse uitstraling.

Wintertuin

Architect Salm had zich voor het grootste woonhuis dat hij ooit zou ontwerpen laten inspireren door diverse bouwstijlen. In de Wintertuin herkenden bezoekers elementen uit de Jugendstil met een koepel van glas in lood. Casparus bracht met zijn villa grandeur in Weesp en had voor zijn tuin – zeg maar zijn park – de bekende ontwerper Leonard Springer ingeschakeld.

Molen `t Haantje. Wipstellingmolen ’t Haantje aan de Korte Stammerdijk langs het Smal Weesp. Casparus van Houten kocht in 1896 deze molen. Beeld: Jan Maarten Pekelharing.

Hoe fraai het hele complex oogde bij de oplevering in 1901 heeft Casparus niet gezien. Hij stierf kort tevoren in een kuuroord bij Algiers aan tuberculose.

Rijwielfabriek Magneet

Erfgenamen van Casparus hebben jaren in de villa gewoond, waarna het pand in andere handen kwam. Na een ingrijpende verbouwing betrok midden vorige eeuw rijwielfabriek Magneet het complex. Begin deze eeuw volgde een verbouwing tot appartementencomplex. Aan de tijd van Casparus herinnert nog de door Springer ontworpen vijver die je ziet tussen de villa en Smal Weesp.

De Van Houtenfabriek aan de overzijde van Smal Weesp kwam in buitenlandse handen en werd in 1971 gesloten. Meer dan honderd jaar was de naam Van Houten nauw aan Weesp verbonden gebleven. Nu herinneren in de stad eigenlijk alleen nog een drukke laan en een kerkje aan Van Houten.

Bronnen

• ‘Weesp Monumentenstad’, monumentenspecial van Historisch Weesp (ledenblad Historische Kring Weesp).
• ‘Van Houtenkerk in Weesp’, uitgave van Stadsherstel Amsterdam.
• Gemeentemuseum Weesp.

Publicatiedatum: 10/04/2015