3 min

‘De Verzakking’

Zo’n zeegat dichten bleek geen simpele zaak. De ingenieurs hadden er helemaal niet op gerekend dat de zeebodem hier zo zacht was, dat de dijk al bij de aanleg verzakte. Bij Van Ewijcksluis, aan het andere eind van de Amsteldiepdijk, is die verzakking nog te zien, nu als natuurgebied van Landschap Noord-Holland. ‘De Verzakking’ kent een bijzondere flora, omdat er nog steeds zout water onder de dijk doorsijpelt.

Het wegzakken van een deel van de dijk leidde indertijd tot allerlei juridische kwesties. Wie moest dokken voor de miscalculatie? Hoe dan ook, die ervaring kwam van pas bij het realiseren van de grote Afsluitdijk. Dat is de dijk die van het andere eind van het eiland Wieringen naar Friesland leidt.

Bij de aanleg van de Amsteldiepdijk leerden de ingenieurs hoe belangrijk het was gebruik te maken van het stevige keileem (zeg maar het puin dat de gletsjer hier had achtergelaten) op Wieringen. Die aanpak werd wegens succes geprolongeerd, want ook in de (grote) Afsluitdijk vind je keileem terug.

Lutjestrand van Wieringen. Bij Westerland op Wieringen ligt het opgespoten Lutjestrand.

Uit isolement

Eind september 1925 kopte een krant ‘Wieringen uit zijn isolement verlost’. De eerste motorfiets, zo wist de krant, was over de dijk tussen Anna Paulownapolder en het eiland komen hobbelen. Dat was nog voordat de dijk helemaal voltooid was.

In maart 1926 was het wel zover. Toen besloot de hoogste ingenieur bij de Zuiderzeewerken dat iedereen over de dijk mocht rijden. Hij maakte er geen officiële ceremonie van. Welnee, hij zette gewoon de slagboom open. Enkele maanden tevoren had een avontuurlijk aangelegde man zich al met paard en rijtuig over de dijk-in-aanbouw gewaagd. Op zondagmorgen. Hij maakte, berichtte het Leeuwarder Nieuwsblad, een plezierrit over het eiland.

Luchtfoto Wieringer kant Korte afsluitdijk K.L.M. Aerocarto N.V. De dijk die het eiland Wieringen koppelde aan het vasteland van Noord-Holland. Bron: Noord-Hollands Archief

Tram is nooit gearriveerd

Het koppelen van dit Waddeneiland aan het vaste land sprak tot de verbeelding. Een krant in Limburg stelde met een ondertoon van heroïek vast: ‘De zee moest het tegen de techniek opgeven’. Dat betekende echter niet dat alle plannen uit die jaren tot succes leidden. Dat zie je op de provinciale weg in het westen van Wieringen. In de bult naast de autoweg is een strook keileem weg gegraven met oog op de komst van  de stoomtram Wieringen-Schagen. De tram uit Schagen heeft echter nooit verder gereden dan tot Van Ewijcksluis.

Tracé van de stoomtram die niet kwam

Op dit zoekplaatje zie je links van de provinciale weg het tracé waar de stoomtram bij Westerland had zullen rijden. De autoweg gaat omhoog, de keileembult over. Bij het graven van het tramtracé is men echter in de keileembult blijven steken. Definitief.

Toen er nog geen dijk over het Amsteldiep lag, moesten tramreizigers bij Van Ewijcksluis op de veerboot stappen die het gezelschap naar De Haukes bracht. Vol enthousiasme is, toen de dijk er lag, gewerkt aan het doortrekken van de tramlijn van Van Ewijcksluis naar Hippolytushoef op Wieringen. Maar in de oude stuwwal is men blijven steken. De vooruitgang heeft als het ware het doortrekken van de tramlijn tot Hippolytushoef ingehaald.

Autobussen en vrachtauto’s hadden intussen het transport van de stoomtram overgenomen. Zodoende heeft de  N.V. Spoor-(Tram)weg Wieringen-Schagen het beoogde eindstation Wieringen nimmer bereikt. In 1934 is deze trammaatschappij opgeheven.

Tracé van de stoomtram die niet kwam

Publicatiedatum: 16/04/2014