De Burcht: ‘Een burgt van den arbeid!’

Aan één van de mooiste straten in Amsterdam, de Henri Polaklaan, staat de Burcht. Het gebouw was het allereerste vakbondsgebouw in Nederland, bedoeld voor de vakbond van diamantbewerkers. Een burcht van rode baksteen, met een toren, kantelen en een lantaarn in de vorm van een diamant op het hoogste punt. Het gebouw is geïnspireerd op de Italiaanse stadspaleizen uit de Renaissance en moest de kracht van de vakbeweging uitstralen.

1 min

Het ANDB-gebouw, beter bekend als De Burcht.

Henri Polak en de Algemene Nederlandsche Diamantbewerkersbond

Eind negentiende eeuw kende Amsterdam een bloeiende diamantindustrie. Net zoals in andere bedrijfstakken waren de rechten voor de arbeiders toen niet altijd even goed geregeld. Met als gevolg lage lonen en slechte arbeidsomstandigheden. Dit leidde tot een aantal wilde stakingen. Henri Polak zag in dat een georganiseerde beweging veel meer zou bereiken voor de diamantbewerkers dan al die losse stakingen. Daarom richtte hij in 1894 de Algemene Nederlandsche Diamantbewerkersbond (ANDB) op. Alle diamantbewerkers, zowel joods als christelijk, werden daarmee verenigd in één bond. De bond werd een groot succes en al snel was een vakbondsgebouw nodig.

Henri Polak.

Mooiste trappenhuis van Amsterdam

Polak deed in 1899 een beroep op zijn vriend H.P. Berlage om een gebouw te ontwerpen. Berlage was begaan met de sociale beweging en nam de opdracht dan ook aan, terwijl hij gelijktijdig aan de Beurs werkte. Dichtbij Artis, aan de Plantage Franschelaan, werd een geschikte plek gevonden voor het vakbondsgebouw. Polak wilde een gebouw dat de kracht van de beweging moest uitstralen, met gedecoreerde zalen, glas-in-loodramen en wat Amsterdammers het mooiste trappenhuis van de stad zouden noemen.

Trappenhuis van het gebouw van de ANDB.

Henri Polaklaan 9, Amsterdam.

Trappenhuis van het gebouw van de ANDB.

Vakbondsmuseum

In 1946, drie jaar na de dood van Henri Polak, werd de straat waar de Burcht staat omgedoopt tot de Henri Polaklaan. Vanaf 1991 was in de Burcht het Vakbondsmuseum gevestigd. Tegenwoordig worden er diverse rondleidingen gegeven door het gebouw. In het gebouw zijn nog verschillende sporen te vinden uit de vakbondsgeschiedenis, waarbij arbeid en schoonheid verenigd worden met elkaar, zoals de wandschilderingen van de kunstenaar Ronald Holst.

Wandschildering van Roland Holst.

Publicatiedatum: 04/05/2012

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.