De Beurs van Zocher

Iets meer dan een eeuw geleden zag de Dam in Amsterdam er heel anders uit. Wie met zijn rug naar het Koninklijk Paleis staat kan zich vast inbeelden dat er van 1845 tot 1903 een heel ander pand aan de overkant van het plein stond. Op de plek van de Bijenkorf bevond zich toen de Beurs van de architect Jan David Zocher. Hoewel het pompeuze gebouw het straatbeeld tekende, ging het geen glorieuze toekomst tegemoet.

2 min

Jan David Zocher kwam voort uit een Haarlemse familie die faam maakte met de aanleg van bekende parken en landschapstuinen. Voorbeelden zijn het Vondelpark en de tuinen van Paleis Soestdijk. Jan David werd het beroemdst van al zijn familieleden. Hij ontwierp naast zijn Beurs in Amsterdam de monumentale vuurtoren voor J.C.J. van Speijk in Egmond aan Zee.

Gezicht op de Beurs van Hendrick de Keyser in vogelvlucht

De Beurs van Hendrick de Keijser

De Beurs van Jan David Zocher werd tussen 1841 en 1845 gebouwd als vervanging van de Beurs van Hendrick de Keijser. In dit gebouw uit 1611 werden de aandelen van de Oost-Indische Compagnie verhandeld. De Beurs van de Keijser gold als de oudste aandelenbeurs ter wereld, maar was door verzakkingen onherstelbaar beschadigd.

Dam, Beurs van Zocher (voormalig), exterieur. Rechts Monument 1830. Gezien naar Damrak met Centraal Station

Mislukking

Al snel na de voltooiing van de bouw bleek de Beurs van Zocher met zijn Neoclassicistisch uiterlijk en typische Ionische zuilen geen succes. Het gebrek aan ramen was erg onhandig, het open binnenhof zorgde voor hevige kou en de doorgang van het Damrak bleek te klein na de opkomst van de paardentram. Ook zorgde de groeiende welvaart ervoor dat het gebouw kampte met ruimtetekort.

Straatvegers op de Dam met de Beurs van Zocher , 1856 tot 1883

De Beurskwestie

In 1903 werd de Beurs van Zocher gesloopt. Onenigheid over de prijsvraag voor het beursontwerp, het uit te voeren concept en de plaats waar deze gebouwd zou moeten worden zorgde voor een lange politieke strijd tussen handelaren en het gemeentebestuur. Dit werd de zogenaamde Beurskwestie genoemd. Uiteindelijk werd de Beurs van Zocher vervangen door het ontwerp van Berlage. Op de plaats van Zocher’s koopmansbeurs werd het imposante pand van de Bijenkorf gebouwd. Zo behield dit deel van Amsterdam haar eeuwenoude economische functie, of het nu ging om de handel in beursaandelen of luxeartikelen.

Auteur: Eva Bleeker

Bronnen

– NPO geschiedenis – De Beurs van Amsterdam
– De Dam als Plaats van Herinnering – De Beurs van Zocher
– Oneindig Noord-Holland – De familie Zocher, voor uw park- en tuinontwerpen

Publicatiedatum: 04/02/2015

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.