2 min

Van vinkenbaan tot villapark

Rond de aankoop van Pieter de Groot wordt de hofstede omgevormd tot een buitenplaats. Er wordt, geheel volgens de classicistische mode van die tijd, een vierkant grondplan aangelegd, omgeven door een gracht. Na Pieter de Groot komt het buiten in 1678 in handen van de Haarlemse burgemeester Diederik Dix (1650 – 1719). Deze laat een vinkenbaan in het westelijk bosgebied aanleggen. Ook wordt in die tijd aan het eind van een van de lanen een theekoepel gebouwd en wordt de moestuin voorzien van muren. Na burgemeester Dix weet Jan Nicolaas van Eys (1743 – 1818) bij openbare verkoop in 1789 eigenaar van Boekenrode te worden. Hij heeft de buitenplaats het meeste aanzien gegeven en het oppervlak uitgebreid met onder meer Klein Bentveld.

Boekenrode / Alverna. Beeld: Landschap Noord-Holland.

Landschapsstijl

Rond 1800 was Boekenrode 200 morgen groot (rond 200 ha) en ongeveer net zo groot als Elswout. Van Eys heeft het huis verfraaid en de parkaanleg naar late landschapsstijl omgevormd. Hierin bieden kronkelende paden ruimte voor een wandeling door de tuin. Tevens worden de vijvers vergraven tot kronkelende rivieren en vergezichten worden heel belangrijk. De landschappelijke aanleg van Boekenrode wordt toegeschreven aan tuinarchitect J.G. Michaël jr. Op Boekenrode is duidelijk de integratie van de verschillende tuinstijlen te zien. Restanten van strakke lanen zijn opgenomen in het speelse en kronkelende park. Ook het theehuis staat nog aan het einde van een strakke as.

De hofstede Boekenrode door Petrus Josephus Lutgers (1808-1874). Beeld: Noord-Hollands Archief.

Kloosterbestemming

In 1907 wordt het huis nogmaals vergroot in opdracht van jhr. Teding van Berkhout. Hiervoor is architect Foeke Kuiper verantwoordelijk. De tuinen laat Teding van Berkhout aanpakken door tuinarchitect Leonard Anthony Springer. Uiteindelijk worden het huis en de directe omgeving ervan in 1924 verkocht. De woning wordt een rusthuis en noviciaat van het klooster St. Franciscus Alverna. Hiertoe wordt het herenhuis aan de noordzijde uitgebreid met een extra vleugel. Een deel van het terrein wordt verkaveld en na 1924 met villa’s bebouwd.

Prent van Boekenrode. Beeld: Noord-Hollands Archief.

Zendingsfeesten

Als 19e-eeuwse variant van PinkpopBoekenrode is de buitenplaats vijf keer het toneel geweest van de zogenaamde zendingsfeesten. Van 1863 tot aan de Tweede Wereldoorlog waren de jaarlijks georganiseerde zendingsfeesten voor mensen uit orthodox-protestantse kring een begrip. De feesten waren de voorlopers van de hedendaagse festivals; het waren bijeenkomsten in de open lucht, waar de bezoeker na betaling van de entree onder het genot van een hapje en een drankje op verschillende locaties op het terrein verschillende ‘acts’ kon bijwonen. In dit geval toespraken van bekende predikanten en zendelingen. De feesten waren immens populair. Er werden zelfs speciale festivaltreinen ingezet, met voor de gelegenheid aangelegde perrons in de buurt van de buitenplaats.

Het terrein is tegenwoordig niet toegankelijk.

Bronnen

Annemarie Houkes, Christelijke Vaderlanders. Godsdienst, burgerschap en de Nederlandse natie, 1850-1900(Amsterdam 2009).
A. Schaafsma, Beknopt historisch onderzoek Boekenrode/Alverna, 2011.
Christian Bertram, Noord-Hollands Arcadia. Ruim 400 Noord-Hollandse buitenplaatsen in tekeningen, prenten en kaarten uit de Provinciale Atlas Noord-Holland (Alphen aan den Rijn 2005).

Websites:
Landschap Noord-Holland
CultuurCompagnie

Publicatiedatum: 30/04/2012