In de Binnenkijker kijken we binnen in de interieurs van stolpen. Deze verschillen nog meer van elkaar dan de buitenkanten. De zoektocht naar en het toepassen van nieuwe functies gaat provinciebreed voort. Nieuw gebruik is immers de aanzet tot behoud. Niettemin zijn nieuwe functies altijd gebaseerd op de indeling naar oorspronkelijk gebruik. Ook als de stolpboerderij in gebruik is als zorgboerderij en luxe appartement.

Kaarsrechte stroken land

Nes aan de Amstel bezoeken is al een feest voor je het dorp hebt bereikt. Meanderend langs de Amstel strekt de polder zich steeds ruimer uit terwijl de bebouwing van Amsterdam en Amstelveen in de verte verdwijnt. Het gebied werd zeker tot 1639 voor turfsteken gebruikt met tot gevolg een steeds grotere waterpartij die een bedreiging werd voor de nabijgelegen bebouwing. 1764 verleende de Staten van Holland en West-Friesland octrooi voor het droogmalen van het gebied. Aanvankelijk met 11 molens en een strakke ringvaart langs de kronkelige Amstel, later met machinegemalen. De kaarsrechte stroken land en de romp van grondzeiler Cornelia Wilhelmina uit 1767 aan de Ringdijk BP. 18 zijn zichtbare representanten van deze typische achttiende-eeuwse verkaveling. En natuurlijk ook de fraaie stolpboerderij Kerkzicht die we vandaag zullen bezoeken.

Paradijs in de polder

Op de oprit omzoomd met houten kunstwerken is al duidelijk dat zorgboerin Marijke en boomspecialist Frans hun eigen paradijs in de polder hebben gecreëerd. Op het voorerf kuiert de met een wedstrijd gewonnen robot grasmaaier Brechtje 125 rond en de voordeur staat uitnodigend open. Het geluid van de zaag in het achterhuis zingt al tegemoet maar eerst vergapen wij ons aan de museale opzet in de lange gang.

Hier en daar is de muur opengewerkt waardoor het leem en stro zichtbaar is waaruit alle muren zijn opgebouwd. In het hart van de stolpboerderij torenen de strowand tot in de nok. Frans komt naar beneden geklommen en begint direct enthousiast zijn verhaal over de volledig verduurzaamde stolpboerderij die Kerkzicht is geworden.

De Boer aan het Roer

Op het achtererf is Marijke druk bezig maar onderbreekt haar werkzaamheden even om samen in het spiksplinternieuwe appartement aan de voorzijde van de stolpboerderij thee te gaan drinken. De familie van Marijke’s eerdere partner boert al generaties op de stolp en de dagbesteding die Kerkzicht tegenwoordig biedt sluit hier naadloos op aan. Het appartement zal echter in de verhuur gaan. Een uitgelezen kans om te wonen op dit levendige erf met al haar kippen, kalkoenen, varkens, schaapjes en koeien. En dan tel ik nog niet eens de tientallen boerenzwaluwen die door de lucht scheren mee of de vele grutto’s. Dit jaar maar liefst 269, het hoogst getelde aantal in Nederland. Want door het project De Boer aan het Roer hebben de Bovenkerkse veehouders samengewerkt met het waterschap, de provincie, de gemeente, het agrarisch collectief en Beschermers Amstelland aan een toekomstbestendige Bovenkerkerpolder.

De enige historische stolpboerderij

Frans en Marijke gaan door met hun werkzaamheden en wij zwerven dolgelukkig door de fraaie stolpboerderij. Kerkzicht is een van de weinige stolpboerderijen zo zuidelijk in Noord-Holland en vanaf 2007 aangewezen als Gemeentelijk monument. Bovendien is Kerkzicht tegenwoordig de enige historische stolpboerderij van Nes aan de Amstel. En al ademt alles historie, de stolp is volledig verduurzaamd en modern. Het appartement heeft lemen wanden waarin elektra en klimaatbeheersing vernuftig is weggewerkt en de renovatie is zorgvuldig met gerecyclede materialen uitgevoerd. Met de kennis van houtbewerking die Frans heeft is dat natuurlijk geen verrassing. De historische elementen hebben een plekje gekregen in het ‘museum’ in de gang waar de oude watertoevoer naar de put schittert aan het plafond en de drinkbakken een nieuwe functie als verlichting hebben gekregen. Er zijn zo veel slimme vondsten en mooie details dat deze Binnenkijker helaas niet alles kan beschrijven want dan zou er geen ruimte meer zijn voor andere artikelen in het septembernummer.

Bouwtekeningen aan de muur

En we bezoeken Kerkzicht eigenlijk te vroeg. De verbouwing is nog volop gaande. Achter de stolp staat de leemverwerking waar de klei uit de naastgelegen sloot wordt verwerkt en iets verder achter op het erf ligt het hout dat gebruikt wordt voor warmte en materiaal. De dagbestedingsruimte is recent helemaal opgeknapt en levert met de zonnepanelen op het dak ook nog duurzame energie. Het appartement is gereed maar de bouwtekeningen aan de muur geven een inkijkje in hoe de rest van de stolpboerderij er uit gaat zien. De monumentale waarden staan duidelijk vast maar wat een fantastisch toekomst staat er uitgetekend. De zijgevel en het houtwerk gaan gerenoveerd worden en de nieuw geplaatste enorme watertank zal zorgen voor een aangenaam binnenklimaat. Opgetogen om zoveel moois vertrekken we weer over het pad over de Ringsloot. We komen binnenkort zeker terug om te zien wat Frans en Marijke allemaal hebben gecreëerd.

Auteur: Anna Groentjes

Bronnen: Molendatabase; Jan Hofstra, Beeldbank Cultureel Erfgoed, NH Nieuws nieuwsbericht d.d. 25 mei.

Dit artikel is eerder verschenen in Magazine Vrienden van de Stolp, nummer 118, 2024,  Boerderijenstichting Noord-Holland.

Publicatiedatum: 26/09/2024