4 min

Zo ook voor Teuntje Bisschop, geboren in 1928. Zij brengt tien jaar van haar jeugd door aan de dijk.

Werkploeg Afsluitdijk, circa 1928. Privéarchief familie Bisschop.

Werken voor de MUZ

Het gezin Bisschop verhuist in 1926 van Sliedrecht naar Harlingen als vader Bas Bisschop gaat werken voor de Maatschappij Uitvoering Zuiderzeewerken, in de volksmond ‘de MUZ’ genoemd. Het werkschip, de smederij MUZ 401, is vanaf 1927 hun thuis. De eerste jaren heeft de MUZ 401 het werkeiland Kornwerderzand als thuishaven. Daarna volgt het werkeiland Breezand. Vanaf 1934 is de Hofmanshaven in Den Oever de thuishaven, vader Bisschop werkt daar in de werkplaats.

Werkploeg MUZ, circa 1930; tweede van links Bas Bisschop. Privéarchief familie Bisschop

Klimmen naar de wal

“Teuntje, schiet je op, het is tijd om naar school te gaan.” Haar moeder veegt de tafel schoon en zwaait naar de buren in de boot die naast hun schip ligt. Teuntje knoopt snel haar jas dicht en zet haar warme muts op. Dan begint ze behendig aan de klim over de andere schepen om aan de wal te komen. Ze doet voorzichtig aan, want zwemmen kan ze nog niet. Vorige maand is een jongetje van een schip verderop tussen de wal en het schip gevallen. Haar vader heeft hem uit het water gehaald. Teuntje heeft even gekeken, tot moeder haar weg trok. Het heeft een diepe indruk op haar gemaakt. ’s Nachts zag ze steeds weer dat witte gezichtje en zijn slappe lijfje voor zich. Nu moet ze opschieten, want de kinderen van de andere schepen wachten op haar om samen naar de school in Den Oever te lopen. Teuntje woont zo lang ze zich kan herinneren op de MUZ 401. Haar uitzicht is al jaren zee, modder, zand en baggerschepen. Ze liggen al weer twee jaar in de Hofmanshaven, vlakbij Den Oever.

Het project in volle gang

Balanceren op een sluisdeur

“Teuntje, loop eens door, we komen te laat op school”. Teuntje schrikt en haalt het groepje kinderen snel in. Overal liggen sluisdeuren, grote karren en allerlei materialen die voor de bouw worden gebruikt. Het is heerlijk om balancerend op de rand van de sluisdeur te lopen. ‘Vanmiddag als we terug lopen heb je tijd om hier te spelen. En we gaan schaatsen.’ Jaap, de oudste van de kinderen, kijkt haar vrolijk aan. Teuntje heeft deze winter voor het eerst op het ijs gestaan. Hangend achter een oude keukenstoel op haar Friese doorlopers. Moeder had vanaf de kant staan kijken met haar kleine zusje op de arm. Teuntje vindt het heerlijk om naar school te gaan in Den Oever. Van de zomer waren ze op schoolreisje naar het klimduin in Schoorl en Camperduin geweest. Veel vriendinnetjes heeft ze niet op school, want de kinderen van de arbeiders uit de haven moeten meteen na schooltijd samen terug. Het stormt soms zo hard op de dijk, dat ze elkaar moeten vasthouden.

Scheuren in het ijs

Na schooltijd spreken ze af om te gaan schaatsen. Teuntje is thuis snel een kop warme melk gaan drinken, ze heeft haar schaatsen al klaar liggen. “Oppassen, Teuntje, en vóór het donker thuis komen.” Teuntje knikt braaf, moeder is altijd zo bezorgd. Jaap haalt haar op. Met een groepje kinderen lopen ze over de sluis naar het IJsselmeer, vader heeft het altijd nog over de Zuiderzee. Sinds vorige week kunnen ze op het meer schaatsen. Vlakbij de sluizen ligt een mooie ijsvloer waar de kinderen wedstrijdjes houden. Opeens hoort ze een schreeuw: “Pas op, de sluis gaat spuien!”. Kolkend water stroomt uit de sluis, het ijs kraakt. Teuntje ziet vlak voor zich grote scheuren in het ijs schieten. Het breekt op een aantal plekken. “Snel, geef me je hand”, roept Jaap. Ze graait opzij en pakt zijn mouw stevig vast.

Teuntje op schoolreis Christelijke School Den Oever, schoolreis 1936. Privéarchief familie Bisschop.

Naar de wal

Over de schotsen wordt ze door Jaap voortgetrokken. Zou ze nu net als kleine Anton verdrinken? In een flits ziet ze weer dat inwitte koppie voor zich. Jaap duwt haar de wal op. Even later staan ze met z’n allen hijgend en halfnat op de dijk. Zwijgend lopen ze terug naar de haven. Als ze thuiskomt reageert haar moeder eerst boos, maar dan slaat ze haar armen om Teuntje heen. “Over een half jaar gaan we hier weg, naar de wal. Daar krijgen we een echt huis, in een gewone straat. Daar gebeuren dit soort dingen niet meer.” Even later zit Teuntje stilletjes voor het raam. De dijk, de zee, haar vriendjes, hun schip, wat zal ze dat allemaal gaan missen.

Auteur: Joke Kleiberg
Bewerking: Anita Blijdorp
http://www.historischwieringen.nl

Dit verhaal maakt deel uit van de campagne Werelderfgoed.
Klik hier om terug te gaan naar het thema De Waddenzee.

Publicatiedatum: 22/02/2011