15 maart 1345: Mirakel van Amsterdam

Eén van de belangrijkste gebeurtenissen in de vroege geschiedenis van Amsterdam is het Mirakel van Amsterdam, een wonder dat zich afspeelde in 1345.

2 min

Het verhaal van de hostie

Op 15 maart van dat jaar krijgt een zieke oude man de laatste sacramenten toegediend. Hij braakt de hostie echter uit met zijn voedsel, waarop zijn verzorgster het braaksel in het vuur werpt. De hostie blijkt echter ongevoelig voor het vuur. De verzorgster haalt hem de volgende dag, zonder zich te branden uit de nasmeulende haard en legt hem in een kist. Ze waarschuwt de priester die het sacrament heeft toegediend. Hij neemt de hostie mee naar de Oude Kerk. De volgende dag ligt de hostie echter weer in de kist bij de oude man in huis. De priester besluit dat de hostie dit keer in een eerbiedige processie moet worden vervoerd naar de kerk. De plek van dit wonder in de Kalverstraat wordt al spoedig een bedevaartsoord.

Het Mirakel ter Heilige Stede, door Jacob Cornelisz. van Oostsanen, ca. 1505-1518. Links: de vrouw gooit het braaksel in het vuur. Midden: wierook zwaaiende engelen. Rechts: de vrouw haalt de hostie uit het vuur. Beeld: Wikimedia Commons / Amsterdam Museum.

Het vervolg

Er wordt op de plaats waar het woonhuis stond in 1347 een kapel gebouwd, de Heilige Stede genaamd. Deze kapel wordt na de stadsbranden van 1421 en 1452, waarbij de hostie kennelijk ongeschonden blijft, herbouwd met een zijkapel op de plek waar het wonder plaatsvond. De kapel is het vertrekpunt van een jaarlijkse sacramentsprocessie naar de Oude Kerk. Bij de Alteratie van 1578 wordt de Heilige Stede aan de katholieke eredienst onttrokken en wordt de processie verboden. De kapel wordt vervolgens in gebruik genomen als hervormde kerk. Helaas wordt het laatgotische gebouw, een belangrijk cultuurhistorisch monument, wegens bouwvalligheid ondanks veel protesten in 1908 afgebroken en vervangen door de kleinere Nieuwezijds Kapel in neorenaissance-stijl. Dit bouwwerk is tegenwoordig, na enkele andere bestemmingen, een tempel van toeristisch vermaak: de zogeheten Amsterdam Dungeon. De Stille Omgang, een nachtelijke voettocht door de binnenstad ter herinnering aan het hostiewonder, trekt er sinds 1880 jaarlijks in maart langs.