In vroegere eeuwen werden de dijken verstevigd met houten palen, die na de uitbraak van paalworm (rond 1730) werden vervangen door Noordse stenen. Maar tussen 1700 en 1916 maakten vele watersnoodrampen het nodig om de dijken nog beter te versterken. “Dat gebeurde met puin,” vertelt archeoloog Jan-Willem van Oudhof. “Men gebruikte alles wat men maar te pakken kon krijgen: van oude stadspoorten tot grafzerken. En die vinden we dus nu terug in de dijk.”
>Door klimaatverandering nemen de extreme weersomstandigheden in ons land toe. Maar omgaan met weersextremen is van alle tijden. Overal om ons heen zijn nog patronen, elementen, bouwwerken en waterwerken aanwezig die herinneren aan hoe men vroeger met water omging. De RCE onderzoekt hoe kennis uit het verleden benut kan worden voor de klimaatopgaven van nu. Wat waren de strategieën en praktische oplossingen in tijden van extreme weersomstandigheden, zoals watersnood en grote droogte? En kunnen we ze gebruiken voor de uitdagingen waar we nu en straks voor staan?
>
2 min
In het jaar 900 was het land dat wij nu ‘Holland’ noemen niet veel meer dan een smalle strook duinen langs de Noordzee. Vierhonderd jaar later was het landschap onherkenbaar veranderd en woonden er zo’n 200.000 mensen in dit gebied. Wie waren zij? En hoe hebben zij de basis gelegd voor het ‘Holland van nu’? Dat ontdek je in de tentoonstelling De Makers van Holland, vanaf zaterdag 11 november te zien bij Huis van Hilde.
>Waar nu het hart van de Randstad driftig klopt, dommelde eeuwen geleden uitgestrekt waterland onder brede wolkenluchten. Dijkweggetjes doorsneden het Amstellandse meren- en plassengebied. Wie indertijd van Amsterdam naar Leiden reisde, keek uit over Legmeer en Haarlemmermeer. Water, alom water. Totdat midden negentiende eeuw het Haarlemmermeer werd leeg gepompt. Het Legmeer klotste en kabbelde nog als vanouds. Exact 150 jaar geleden maakte koning Willem III daar met een pennenstreek definitief een eind aan.
>Hoe doen die Nederlanders dat toch al eeuwenlang? Nederland is wereldleider op het gebied van waterhuishouding onder – zeg maar – precaire omstandigheden. Vandaag de dag is dit een meer dan actueel onderwerp. De nieuwe tentoonstelling ‘Tot het drooghouden van landen’ in het stadhuis van Edam gaat over molens, dijken en sluizen en hun werking.
> 1 min
In de gemeentes Hollands Kroon en Koggenland staan een drietal dijkmagazijnen aan de rand van het IJsselmeer. Het zijn unieke objecten in een landschap dat gevormd is door actief watermanagement. De dijken langs het IJsselmeer vertellen het verhaal van inpolderingen en de strijd tegen het water. De drie schuren, die hun functie verloren hebben, ondergaan de komende jaren een spannende restauratie en transformatie.
> 1 min
In 1865 werd Simon Wolf Josehpus Jitta voorzitter van de in 1863 opgerichte Amsterdamsche Kanaal Maatschappij. Deze had tot doel Amsterdam door middel van een kanaal met de Noordzee te verbinden.
>Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021). Als fotografiestudent was Koen van der Lee in de gelegenheid om hierop in te haken met een fotoserie over de dreiging van het water. Speciaal voor Oneindig Noord-Holland toont hij hier de fotoserie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, gemaakt op Marken in februari 2021.
>Eeuwenlang beschermen de oude zeedijken rond ’t IJ steden als Amsterdam, Haarlem, Zaandam en Beverwijk tegen het oprukkende water. En nu is hun geschiedenis in een boek vastgelegd.
>In de nieuwe podcast serie ‘Verborgen in het volle zicht’ onderzoekt Simon Heijmans bijzondere plekken in Nederland die je zo voorbij zou kunnen rijden, maar waar iets staat te gebeuren. Plekken met een bijzondere betekenis, want we beschouwen ze als erfgoed. Tegelijkertijd worden ze blootgesteld aan klimaatverandering, zoals droogte of hevige regenval, krimp en soms juist enorme groei. De podcast is gemaakt in opdracht van de Erfgoed Deal, een samenwerking van dertien partners die zich richt op de betekenis en de toekomst van erfgoed in een veranderend Nederland.
> 3 min
Voor de Amerikaanse toeristen is hij een held, maar onder Nederlanders is hij veel minder bekend: Hansje Brinker, de jongen die zijn vinger in een dijk stopte en zo Nederland redde. Dat Hansje nooit bestaan heeft, is niet belangrijk. En wist je dat hij eigenlijk de creatie is van de Amerikaans kinderboekenschrijfster Mary Mapes Dodge? En dat al in 1865. In 1950 kreeg Hansje een welverdiend monument op de Woerdersluis in Spaarndam.
>De persoon van Hans Brinker is ontsproten aan de fantasie van de Amerikaanse kinderboekenschrijfster Mary Mapes Dodge. Zoals in het verhaal van het Noordhollands Archief op deze website wordt uitgelegd, is Hans Brinker niet de jongen die zijn vinger in de dijk steekt. Dat is immers een anonieme jongen die in Haarlem woont. Maar waar komt Hans Brinker zèlf vandaan?
>In onze tijd denken we bij watersnood al snel aan de Zeeuwse eilanden en de vernietigende kracht van de Noordzee. De Noordzee is natuurlijk gevaarlijk en we moeten onze dijken zo stevig en hoog houden dat we vanuit het Westen niets te duchten hebben. Maar wist je dat de afsluiting van de Zuiderzee alleen maar was ingegeven door de belabberde kwaliteit van de dijken eromheen?
>In Amerika was hij een held, maar in Nederland, het land waar hij woonde, was hij veel minder bekend. Dat was lange tijd het lot van Hansje Brinker, de jongen die het land zou hebben gered door zijn vinger in een lekkende dijk te stoppen. In 1950 kreeg deze mythische held zijn welverdiende monument. Sindsdien is zijn beroemde daad in drie dimensies te bewonderen op de Woerdersluis in Spaarndam. Niemand minder dan Prinses Margriet onthulde dit beeld. Het is natuurlijk allemaal fictie. Dit schijnbaar o zo Hollandse verhaal kennen we alleen maar omdat het in 1865 opdook in een Amerikaans kinderboek van de schrijfster Mary Mapes Dodge.
>