Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Langs de Zaanstreek’.
>‘The Germans in North-West Germany, Holland, Denmark, and the Frisian Islands accepted unconditional surrender, to go into effect at 0800 hours 5 May 1945.’ Iedereen die op 4 mei 1945 stiekem naar de BBC luistert hoort woorden van deze strekking. Het is zo ver: de Duitsers hebben gecapituleerd en vanaf de volgende ochtend acht uur is Nederland weer vrij. Na het bericht gaan veel mensen juichend de straat op. Zo ook Andries Claasen en Jan Hottentot uit Oostzaan. Ze vertellen het nieuws aan iedereen die het wil horen. De voorbereidingen voor een groots bevrijdingsfeest kunnen beginnen.
>Plaquettes, standbeelden en andere gedenktekens sieren het herinneringslandschap van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Toch zijn er ook genoeg plekken waar op 4 mei niet wordt stilgestaan bij de verzetsdaden die er werden gepleegd, de onderduikers die verborgen zaten of de dood die mensen er in de ogen hebben gekeken. De littekens uit het verleden zijn onzichtbaar of zelfs uitgewist. Nu de oorlog steeds verder bij ons vandaan komt te staan, zou het kunnen dat deze steeds meer uit het zicht verdwijnt. Gelukkig zijn een aantal herinneringen en verhalen van de stille getuigen uit de periode 1940-1945 bewaard gebleven, bijvoorbeeld deze vijf locaties in de Zaanstreek.
>Menig Amsterdammer, Zaandammer en Purmerender vermaakt zich er regelmatig: het bij Oostzaan gelegen recreatie- en natuurgebied Het Twiske. Rondom de Stootersplas is het op warme zomerdagen prima vertoeven. Het typisch Noord-Hollandse veenlandschap nodigt uit tot wandelen, fietsen, kanoën en zwemmen. Maar hoe zit het met de historie van dit gebied?
>Het is bijna onvoorstelbaar maar echt waar: in 1968 telde de provincie Noord-Holland maar liefst 193 waterschappen. Die hadden ieder een eigen bestuur en een eigen belasting om het gemaal te laten draaien en de polderdijkjes te onderhouden. Het merendeel van al die waterschapjes was absoluut niet opgewassen tegen de eisen van de moderne tijd. De provincie begon daarom met een actieve concentratiepolitiek. Er moesten grote, deskundige en slagvaardige waterschappen komen. Dit beleid riep de nodige weerstand en verzet op, zeker in de Polder Oostzaan.
>Het is nauwelijks voor te stellen dat het reusachtige Ahold-concern, een van de grootste ondernemingen van Nederland, is voortgekomen uit een Oostzaans kruidenierswinkeltje dat de 21-jarige Albert Heijn in 1887 overnam van zijn ouders. Een winkeltje met een vloeroppervlakte van niet meer dan twaalf vierkante meter.
>Eendenpullen was lang de bijnaam van Oostzaners. Niet verwonderlijk, want in het begin van de vorige eeuw werden er tienduizenden eenden gehouden in het dorp. Dat behoort inmiddels tot het verleden. Die tijd van weleer wordt weer tot leven gewekt in het boek ‘Vervlogen Tijden, over de handel en wandel van de Oostzaanse eenden- en kippenhouders’.
>