3 min

In de imposante Burgerzaal begint het, het verhaal over ons Amsterdam als belangrijkste centrum van cartografie. Hier beginnen we aandachtig te lezen, om ons vervolgens met de audiotour aan het hoofd te vergapen aan de wondere wereld van de Amsterdamse kaartenmakerij in de 17e en 18e eeuw.

Begin van de tentoonstelling in de Burgerzaal. Foto: CH.

Vloerkaarten

De aandacht wordt gevestigd op de 3 grote vloerkaarten in de Burgerzaal. Deze kaarten gaven het stadhuis, met welke bestemming het gebouwd is in de 17e eeuw, meteen de allure van de grenzeloze ambitie van de stad in die tijd. Doordat het gebouw toen openbaar toegankelijk was voor alle Amsterdammers is de voorgestelde sterrenhemel van de kaarten behoorlijk vervaagd, maar via een lichtprojectie wordt deze voorstelling aangevuld.

Epicentrum

Dat Amsterdam het 17e en 18e eeuwse epicentrum van de cartografie was wordt wel duidelijk. De grote kaartenmakers Frederik de Wit, Jodocus Hondius en Joan Blaeu werkten allemaal vanuit Amsterdam. Sterker nog, vanuit de omgeving van de Dam. Joan Blaeu wist het door zijn vader opgerichte bedrijf groot te maken door de Atlas Maior uit te brengen, een verzameling van ongeveer 600 landkaarten.

Reuzenatlas

Hij is 125 kilo zwaar en meet 170 bij 220 centimeter. Een joekel van een atlas dus. Deze Atlas van de Grote Keurvorst van Brandenburg beslaat een groot deel van de tentoonstellingsruimte. De reuzenatlas is rond 1663 in opdracht van Johan Maurits van Nassau-Siegen vermoedelijk gemaakt door Joan Blaeu, als cadeau voor keurvorst Friedrich Wilhelm. Overigens was het nooit de bedoeling om echt door de atlas te bladeren, maar meer om mee te pronken. Dit object van de tentoonstelling is in bruikleen gegeven door de Staatsbibliothek zu Berlin.

Empire

Na dit centerpiece van de expositie raken we echter een beetje uit de tour. Want alhoewel de kaarten uit de 17e en 18e eeuw alle aandacht verdienen die ze toebehoren, konden we niet anders dan onder de indruk zijn van het paleis zelf. De hoeveelheid en formaat van beeldende kunst, de prachtige indeling van het paleis en het meubilair geeft een tijdsbeeld aan van verschillende eeuwen. De audiotour laat weten dat Lodewijk Napoleon de eerst is geweest die het pand in 1808 een woonbestemming gaf. Om het paleis in te richten gaf hij Nederlandse meubelmakers de opdracht meubels te maken naar ontwerp van de nieuwe Franse Empire-stijl. Wij schijnen in Nederland dan ook de op 1 na grootste collectie Empire meubels te hebben van de wereld, op Frankrijk na.

Deel van een portret van Lodewijk Napoleon door Charles Howard Hodges in 1809. Beeld via Rijksstudio, Rijksmuseum.

Welkom

Eigenlijk wilden we langer rondkijken in het paleis (er is zoveel moois), maar de energie was op. Conclusie: dit was een ideaal museumbezoekje met kinderen op een regenachtige dinsdagmiddag. Door het museum zelf, de collectie van de atlassen, maar ook zeker door  het personeel dat ons zo vriendelijk welkom heette, hielp en te woord stond. We voelden ons bijna 17e-eeuwse Amsterdammers die als vanzelfsprekend hun voetsporen in de Burgerzaal achterlieten. Wij komen daarom zeker nog eens terug!

De zomertentoonstelling Het Universum van Amsterdam. Schatten uit de Gouden Eeuw van de cartografie is geopend t/m 22 september. Locatie: Koninklijk Paleis Amsterdam.

Tekst: Charlotte Huiskamp, ONH.

Bronnen:
Koninklijk Paleis Amsterdam
Het Parool
Oneindig Noord-Holland

Publicatiedatum: 14/08/2019