Waar emigranten op doorreis een wasbeurt kregen

Om te voorkomen dat emigranten Zuid-Amerika vanwege slechte hygiëne niet in mochten, controleerde de Koninklijke Hollandsche Lloyd al haar passagiers op luizen, vlooien en besmettelijke ziektes. Dat gebeurde in het Quarantainegebouw. Samen met het Lloyd Hotel was dit het visitekaartje van de rederij.

2 min

Controle op luizen, vlooien en besmettelijke ziektes

Het Quarantainegebouw is in 1922 gebouwd in opdracht van rederij Koninklijke Hollandsche Lloyd (KHL), één van de rederijen die begin twintigste eeuw voor bedrijvigheid in het Oostelijk Havengebied zorgden. De KHL verscheepte aanvankelijk onder de naam Zuid-Amerika Lijn (ZAL) vee over de oceaan.

Na een mond-en-klauwzeerepidemie overzee wijzigde het bedrijf de koers. Het richtte zich onder een nieuwe naam op passagiersvervoer. Het Lloyd Hotel met Quarantainegebouw waren het visitekaartje. De tienduizenden emigranten uit Spanje, Portugal en later Oost-Europa, die Amsterdam in de jaren 1920 en 1930 overspoelden op hun vluchtroute naar Zuid-Amerika, konden er terecht voor een tussenstop. Het Lloyd Hotel stond bekend als het beste landverhuizershotel van Europa.

Aankomst bij het Lloyd Hotel. Afbeelding uit reisalbum Lloyd hotel, Amsterdam, 1921-1936. Beeld: [UBL02:PK-F-MM2098-005], Albums Reisfotografie, Universiteitsbibliotheek Leiden, Geheugen van Nederland.

Lloyd Hotel: Interieur: wachtlokaal met emigranten. Oostelijke Handelskade 34. Stadsarchief Amsterdam / Afbeeldingsbestand OSIM00004005018

Waar emigranten op doorreis een wasbeurt kregen

Om te voorkomen dat emigranten Zuid-Amerika vanwege slechte hygiëne niet in mochten, controleerde de KHL in het Quarantainegebouw al haar passagiers op luizen, vlooien en besmettelijke ziektes. Bezoekers kregen na controle een schone badjas en gummi-schoenen.

Medisch onderzoek. Afbeelding uit reisalbum Lloyd hotel, Amsterdam, 1921-1936. Beeld: [UBL02:PK-F-MM2098-008], Albums Reisfotografie, Universiteitsbibliotheek Leiden, Geheugen van Nederland.

Controle op luizen. Afbeelding uit reisalbum Lloyd hotel, Amsterdam, 1921-1936. Beeld: [UBL02:PK-F-MM2098-016], Albums Reisfotografie, Universiteitsbibliotheek Leiden

Hun eigen kleding werd in de speciale desinfectieovens in de kelder gereinigd. Dat verkleinde de kans op epidemieën aan boord. Als gevolg van de crisis in de jaren 1930 ging de KHL in 1935 failliet, na een doorstart verkocht de rederij het Lloyd-complex aan de gemeente.

De kleding werd in zakken verzameld en in speciale desinfectieovens gereinigd. Afbeelding uit reisalbum Lloyd hotel, Amsterdam, 1921-1936. [UBL02:PK-F-MM2098-025], Albums Reisfotografie, Universiteitsbibliotheek Leide, Geheugen van Nederland.

Klokgevels met golvende contouren, zogenaamde ojiefgevels

Het Quarantainegebouw is in 1922 gebouwd en was één van de drie creaties van stadsarchitect Evert Breman (1859-1926) in het Oostelijk Havengebied. Breman ontwierp ook het naastgelegen Lloyd Hotel. Breman werd indertijd als weinig vernieuwend gezien, zijn talent voor de vormen van de neorenaissance was – dertig jaar na de bloeitijd van de stroming – uit de mode. Dat maakt zijn ontwerpen echter niet minder stijlvol.

Lloyd Hotel. Afbeelding uit reisalbum Lloyd hotel, Amsterdam, 1921-1936. Beeld: [UBL02:PK-F-MM2098-001], Albums Reisfotografie, Universiteitsbibliotheek Leiden, Geheugen van Nederland.

De panden springen in het oog vanwege de symmetrische structuur aan de binnen- en buitenkant, klokgevels met golvende contouren (ojiefgevels) en metselwerk dat met zijn motieven en variaties verwijst naar de stijl die toen de boventoon voerde: de Amsterdamse School. Tussen het Lloyd Hotel en het Quarantainegebouw was een bewaakte en ommuurde binnenplaats die diende als luchtplek.