2 min

Niet zonder kapje op het hoofd

“Er zou een storm van protesten komen, indien de Volendammer vrouwen en meisjes zich zonder het zwarte kapje zouden moeten laten photografeeren”, schreef de Burgemeester van de toenmalige gemeente Edam, tegenwoordig Edam-Volendam, naar aanleiding van de pasfoto’s die op last van de Duitse Bezetters op de persoonsbewijzen moesten komen. In onder andere Volendam kwam er inderdaad verzet. De vrouwen wilden zich niet blootshoofds wilden laten fotograferen. Zich van die weerstand bewust, richtte de burgemeester zich per brief tot de rijksinspectie voor de bevolkingsregisters in Den Haag met het verzoek of van de gestelde eisen kon worden afgeweken.

Volendams Kapje, Vrolijke stemming. Volendam, serie Illustraties uit Noord-Holland in Beeld, dl 3. Mr A.Loosjes, jaren 30, fotomateriaal uit Tijdschrift Buiten 1900-1920. Bron: Jan Willemsen Flickr.com

Linker oor

De kopie van deze brief is terug te vinden in een klein dossier in het archief van de gemeente Edam. De burgemeester licht daarin het gebruik van kapjes, dagelijkse dracht, en de op zon- en feestdagen toe. Op 24 maart moest over deze hoofdbedekkingkwestie een circulaire van de inspecteur verzonden zijn, maar die bevond zich niet in dit dossier. Uit diens schrijven van 31 oktober 1941 valt echter af te leiden dat het verzoek gedeeltelijk gehonoreerd werd, maar dat het linker oor zichtbaar moest blijven. De inspecteur merkte tevens op dat de hand daarmee gelicht was, maar dat hij dat met betrekking tot de reeds gemaakte foto’s wilde laten passeren. Overigens werd ook voor nonnen van religieuze ordes of congregaties een uitzondering op dit punt gemaakt.

Brief van de burgemeester van Edam over de weerstand onder Volendamse vrouwen tegen het zonder kapje gefotografeerd worden

Hoofddoekje

In september 2011 werd het anders opgelost. Het gerechtshof Amsterdam oordeelde dat het hoofddoekjesverbod van het katholieke Don Bosco college niet onrechtmatig was. De leerlinge en haar vader waren bekend met de katholieke grondslag van het college toen het aanmeldingsformulier voor de leerlinge werd ingevuld. Zij moesten er dan rekening mee houden dat het dragen van een hoofddoek zou kunnen worden opgevat als een uiting waarmee ze afstand neemt van de katholieke grondslag van de school. Volgens de rechter was het de school ook consequent in de uitvoering van die grondslag.

Geschreven door Jaap Haag

Brief Inspecteur Bevolkingsregister, oktober 1941. Uit de brief blijkt, dat voor de foto’s van het persoonsbewijs het linker oor onbedekt moest blijven.

Publicatiedatum: 31/03/2011