Hard werken en niet zeuren

‘Hard werken en niet zeuren’, is de titel van het rijkelijk geïllustreerde boek. Buffelen om het hoofd boven water te houden. Dat is de rode draad in het overzicht van honderd jaar Van het Kaar, het wel en wee van vier generaties loodgieters en brandweerlieden te Westzaan. De inzet voor en de gebeurtenissen bij de brandweer zijn dan ook nauw verweven met de perikelen rond het runnen van een eigen zaak in tijden van voor- en tegenspoed.

De Penta motorspuiten voor het Reghthuys, ca. 1930.

Beeld: Digitale Beeldbank Westzaan.

De Penta motorspuiten voor het Reghthuys, ca. 1930.

Blik- en koperslager

Oprichter Jaap van het Kaar ging in mei 1911 als zelfstandig loodgieter (blik- en koperslager heette het destijds) van start in een gehuurd schuurtje in de Kerkbuurt van Westzaan. Het was een compleet andere tijd. Westzaan bezat geen gasaansluitingen, de huizen werden verlicht met petroleumlampen en er waren nauwelijks wateraansluitingen. Het begin verliep stroef. Het werk bestond onder meer uit het repareren van kleinhuishoudelijke artikelen, zoals het vangen van de bodems van emmers. Pas met de komst van gas en elektriciteit in 1914 braken betere tijden aan en werd de voorkamer van de woning leeggeruimd en ingericht als etalage en winkeltje voor gasapparaten.

Scheren op stroom

In 1939 kreeg Jaap er een klus van de gemeente bij. Hij werd belast met het onderhoud van de straatverlichting in het dorp. Al het materiaal werd in die tijd per handkar vervoerd. Pas in 1921 werd het wagenpark uitgebreid met een transportfiets. Een nieuwtje was in 1939 de introductie van het eerste Philips scheerapparaat. ‘Scheren op stroom’ werd aanvankelijk met scheve ogen bekeken. Men dacht zelfs dat het apparaat levensgevaarlijk was. Na de Tweede Wereldoorlog maakte hij de introductie mee van de keukengeiser van Fasto, de radio van Erres en de koelkast van het merk Silo.

De brandweer van Westzaan met de nieuwe Ford-autospuit, 1938-1939.

Staand in het midden: Jaap van het Kaar, bovenste rij geheel links: zoon Dirk van het Kaar. Beeld: Digitale Beeldbank Westzaan.

De brandweer van Westzaan met de nieuwe Ford-autospuit, 1938-1939.

Paleisbrand in Den Haag in 1948

Al direct na zijn vestiging in Westzaan in 1911 meldde Jaap zich als lid van de vrijwillige brandweer. Die bleef hij maar liefst 38 jaar trouw, waarvan 29 jaar als hoofdcommandant. Op 8 maart 1925 was hij direct betrokken bij de enorme brand bij chocoladefabriek Grootes, waarbij alle Zaanse korpsen assistentie verleenden. Bijzonder is ook de inzet van de Westzaanse brandweer bij de brand op 18 mei 1948 in het Koninklijk Paleis in Den Haag. Het toeval wilde dat de Westzaanse brandweerlieden met hun nieuwe spuit aanwezig waren bij een brandweertentoonstelling in de Houtrusthallen en vervolgens werden ingezet bij de paleisbrand. Samen met prins Bernhard sjouwden ze schilderijen en andere kostbaarheden naar buiten. Per telegram werden ze kort daarna bedankt door koningin Juliana.

De eerste Consumentenbeurs in hotel De Prins met de stand van Dirk en Trien van het Kaar, november 1950.

Beeld: Digitale Beeldbank Westzaan.

De eerste Consumentenbeurs in hotel De Prins met de stand van Dirk en Trien van het Kaar, november 1950.

Driedaagse Winkelbeurs

Jaap werd in 1948 opgevolgd door zoon Dirk die als dienstplichtig soldaat de gevechten bij de Grebbelinie in 1940 meemaakte. Een bijzondere gebeurtenis in Westzaan was in 1950 de eerste driedaagse Winkelbeurs in hotel De Prins, waar tal van middenstanders uit het dorp uitpakten met hun waren. Het winkeltje aan de Kerkbuurt puilde gaandeweg uit van de artikelen, variërend van radio- en televisietoestellen tot wastafels, naaimachines, geisers en wasmachines. Dirk maakte eind jaren zestig de grootscheepse Zaanse omschakeling op het aardgas mee, een immense operatie waarbij nagenoeg alle toestellen werden vervangen. Ook Dirk was een fanatiek brandweerman, vanaf 1932 tot zijn afscheid als brandweercommandant in 1976.

Het interieur van de nieuwe winkel in de Kerkbuurt, 1959.

Beeld: Digitale Beeldbank Westzaan.

Het interieur van de nieuwe winkel in de Kerkbuurt, 1959.

Immense cacaobrand

Jaap, de derde generatie, nam de zaak in 1976 over. Als brandweerman maakte hij in 1979 deel uit van het Westzaanse korps dat als eerste eindigde in het Nederlands brandweerkampioenschap en daarmee 333 ploegen aftroefde. Een niet eerder vertoonde prestatie. Hij maakte tal van grote branden van nabij mee, zoals die in het winkelcentrum Westerkoog in 1995, de cacaobrand op het Molletjesveer in 1996, de brand bij Klooster Meubelen in Assendelflt  in 1997, het scholencomplex in 2001, de brand in uitgaanscentrum Lexion in 2001 en de immense cacaobrand bij Furness in Zaandam in 2003. Tijdens zijn afscheid als brandmeester in 2003, na 34 jaar actieve dienst, ontving hij van burgemeester Ruud Vreeman een koninklijke onderscheiding.

Koninklijke onderscheiding voor Jaap van het Kaar, 29 april 2004.

Beeld: Digitale Beeldbank Westzaan.

Koninklijke onderscheiding voor Jaap van het Kaar, 29 april 2004.

De brand in het scholencomplex Westerkoog, 2001.

Beeld: Digitale Beeldbank Westzaan.

De brand in het scholencomplex Westerkoog, 2001.

Sluiting kazernes

Raymond, de vierde generatie, staat sinds 2006 aan het roer van het bedrijf. Ook hij was actief bij de brandweer. Daar kwam echter in 2008 een abrupt einde aan. De sluiting van de kazernes in Westzaan betekende het einde van de lange en bewogen brandweergeschiedenis van de familie Van het Kaar.

Het boek ‘Hard werken en niet zeuren’ kost 19,50 euro en is te koop bij de Zaanse boekhandel of kan worden besteld bij Stichting Uitgeverij Noord-Holland, www.uitgeverij-noord-holland.nl

Publicatiedatum: 11/08/2011