3 min

Watersnoodramp 1916

Deze vereniging had het primaire doel om grote delen van de Zuiderzee en Waddenzee in te polderen. Hiermee zou nieuw land ontstaan dat gebruikt kon worden voor de voedselvoorziening van de groeiende Nederlandse bevolking. Civiel-ingenieur Cornelis Lely ontwierp in 1891 in dienst van de Zuiderzeevereniging een eerste plan voor dit  grootschalige project. De grote watersnoodramp van 1916 was de directe aanleiding om de plannen van de Zuiderzeevereniging uit de kast te halen en versneld te behandelen in de Tweede Kamer. Deze ramp veroorzaakte grote overstromingen en dijkdoorbraken in het hele gebied rondom de Zuiderzee. Ook in Noord-Holland was er veel wateroverlast. De Amsteldijk van de Anna Paulownapolder brak door en een groot deel van Waterland kwam onder water te staan.

Arbeiders poseren omstreeks 1930 voor één van de sluizencomplexen op de Afsluitdijk. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar.

Voorproefjes

Er was nu voldoende politiek draagvlak voor een afsluiting van de Zuiderzee. De nieuwe Afsluitdijk zou extra bescherming bieden en de primaire waterkering flink inkorten. In 1918 werd de Zuiderzeewet goedgekeurd en vanaf 1920 kon met de eerste werkzaamheden worden begonnen. De zogenaamde ‘Kleine Afsluitdijk’ tussen het eiland Wieringen en het vasteland bij Van Ewijcksluis diende als proefproject voor de aan te leggen grote Afsluitdijk. Ook met het inpolderen werd ervaring opgedaan. Bij Andijk werd een ‘proefpolder’ aangelegd. Deze polder diende als voorbeeld voor de aanleg van de Wieringermeer, de polder die in 1930 drooggelegd werd.

Een grote mat van wilgentenen wordt langzaam gezonken door haar te verzwaren met stenen, 20 mei 1931. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar, collectie W. Verkerk, foto W. Verkerk.

Zus van aannemer als eerste over de nieuwe dijk

In januari 1927 startten de werkzaamheden aan de Afsluitdijk. Men begon tegelijkertijd te werken vanuit de Friese en de Noord-Hollandse kust. De fundering van de dijk bestond uit grote matten van wilgentenen. Daarbovenop werden stenen geplaatst. Vijf jaar lang werd door vele arbeiders en machines gezwoegd. Tonnen klei, stenen en wilgentenen werden verwerkt. Op 28 mei 1932 was het zover: in aanwezigheid van de minister van Waterstaat mr. P.J. Reymer en de voorzitter van de Zuiderzeeraad dr. H. Colijn en een groot aantal ingenieurs, hoogwaardigheidsbekleders en journalisten werd het laatste gat tussen het Noord-Hollandse en het Friese dijkdeel volgestort. Het aanvankelijke plan was dat Reymer en Colijn als eersten over de nieuwe verbinding tussen Noord-Holland en Friesland zouden lopen. Maar die eer kwam uiteindelijk toe aan Grietje Bosker uit Hippolytushoef, de zus van de betrokken aannemer.

De Afsluitdijk is dicht! Op 28 mei 1932 om 13.02 uur. Op de achtergrond genodigden en journalisten. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar.

Ingenieur Lely voortijdig overleden

Op 20 september 1932 werd de naam Zuiderzee gewijzigd in IJsselmeer en ruim een jaar later, op 25 september 1933, werd de dijk officieel geopend. Dit gebeurde met de onthulling van het bekende Monument. Ingenieur Lely  heeft het gereedkomen van de Afsluitdijk niet meer mogen meemaken. Hij overleed drie jaar eerder.

Auteur: Maarten Schenk

Het Regionaal Archief heeft onlangs de fotocollectie van de heer W. Verkerk gedigitaliseerd. Verkerk was betrokken bij de aanleg van de Afsluitdijk en heeft de werkzaamheden vastgelegd. De foto’s bieden een volledig overzicht van de aanleg van de dijk en zijn via de beeldbank van het Regionaal Archief Alkmaar (www.archiefalkmaar.nl) voor iedereen te bekijken.

Publicatiedatum: 11/08/2011