Toen Venhuizen in 1970 werd samengevoegd met Schellinkhout en Wijdenes, waaierde de nieuw gevormde gemeente uit langs de rijksweg N506, tussen Hoorn en Enkhuizen. Samen hoopten de dorpen meer te kunnen bereiken, en de fusie was dan ook een vrijwillige keuze. De gemeenteambtenaren werkten vanuit een oude school aan de Kerkweg. Er was veel te weinig ruimte om alle medewerkers een plek te kunnen bieden.

Er waren een aantal opties om dit probleem op te lossen. De gemeente Venhuizen koos ervoor om het Koggehuis uit 1662, dat tot 1932 dienst had gedaan als gemeentehuis, opnieuw in gebruik te nemen. Het Koggehuis bood op zichzelf ook te weinig ruimte. Daarom kocht de gemeente ook de naastgelegen stolp aan Westeinde 5 aan, die na een grondige verbouwing verbonden zou worden met het Koggehuis. Dit bracht de minste kosten met zich mee, het paste goed in de al aanwezige bebouwing in het dorp én zo kon het Koggehuis weer in oude luister hersteld worden.

De stolpboerderij aan Westeinde 5 in Venhuizen heeft een uitgebreide geschiedenis. Op een gedenksteen van de originele boerderij, die bij de verbouwing tot gemeentehuis niet werd teruggeplaatst, blijkt dat de stolp werd gebouwd in 1860. In september van dat jaar legden Klaas en Jan Sjerps de eerste steen van de boerderij van hun broer Jaap of Jacobus. Hij ging hier wonen met zijn vrouw Elisabeth. Het echtpaar bleef kinderloos. De boerderij van Jaap en Elisabeth stond maar 70 meter bij Jaaps ouderlijk huis vandaan. Vader en moeder Sjerp woonden in een oude boerderij aan de Staart, ten oosten van Café de Roode Leeuw, dat zich naast het Koggehuis bevindt.

Uit navraag bij de Historische Vereniging Suyder Cogge, die vanuit het Koggehuis werkt, blijkt dat de stolpboerderij van 1929 tot 1944 werd bewoond door de familie Mes. Veel oudere inwoners van Venhuizen kunnen zich dit nog herinneren. In 1944 trok de familie Grootjes in de stolp. Vader Jaap verhuisde samen met zijn gezin in juni vanuit Lutjebroek naar Westeinde 5 in Venhuizen om op het land achter de stolp te gaan werken als voorman. De familie Grootjes bleef tot 1951 in de stolp wonen. Daarna werd Westeinde 5 verhuurd aan de familie Simon Tames. Rond 1960 was de stolp een vervallen boerderij waarin alleen materialen werden opgeslagen. In januari 1974 werd er bij de gemeente een vergunning aangevraagd om een schuur te verbouwen tot woonhuis op dit adres.

Toen in 1979 werd besloten om de boerderij te betrekken bij het Koggehuis om te dienen als het nieuwe gemeentehuis, was de stolp al een tijdje buiten gebruik. Er moest flink wat aan de boerderij verbouwd worden, voordat het pand geschikt was. Voordat de verbouwing begon, werd er eerst twee weken lang gesloopt aan de stolp. Op foto’s van de verbouwing is te zien hoe eigenlijk alleen het geraamte nog bleef staan. Achter de stolp kwam een flinke aanbouw, die de boerderij, het Koggehuis en een nieuw gebouwd koetshuis met elkaar verbond.

De verbouwing begon op 20 augustus 1979. Twee dagen later sloeg de wethouder de eerste paal voor het gemeentehuis. In de bouwvergaderingen komt naar voren dat de totale verbouwing ongeveer 200 dagen moest gaan duren. Al snel liep de aannemer een week voor op zijn schema en alles leek voorspoedig te gaan, tot er in november boktorren worden aangetroffen in het dak. Door de aantasting vielen de kosten van de verbouwing wat hoger uit.

Om de stolp een traditioneel uiterlijk te geven bood de gemeente Lutjebroek een ronde schoorsteen te koop aan, die duidelijk te zien is op de bouwtekening. Dit model schoorsteen toonde welvaart van de negentiende eeuw aan, de tijd waarin een groot aantal stolpboerderijen werd gebouwd. Op de schoorsteen werd het nieuwe wapen van de gefuseerde gemeente aangebracht. Wat ook opvalt is de dakkapel met het traditionele schild aan de voorkant van de stolp, die op de oude boerderij ook voorkwam. Zo behield de stolp zoveel mogelijk zijn oorspronkelijke uiterlijk.

In juli 1980, iets minder dan een jaar later, was het zover: de gemeente Venhuizen kon intrek nemen in het nieuwe gemeentehuis. In het Koggehuis zijn dan vergaderruimten te vinden, in de stolpboerderij onder andere de kantoren voor de wethouders, de burgemeesterskamer en de trouwzaal. Op 12 september volgde de officiële opening van het gemeentehuis. Een suggestiecomité deed de aanbeveling om, “Gelet op de bouwstijl van het nieuwe gemeentehuis” de opening op “traditionele wijze” te laten plaatsvinden.

Het gemeentehuis werd geopend door de Commissaris van de Koningin van Noord-Holland. Hij bevestigde op de gevel van het nieuwe gemeentehuis het gemeentewapen. Dit werd op symbolische wijze aan hem overhandigd door het echtpaar dat als laatste werd ingeschreven in het oude gemeentehuis.  Daarna hees het echtpaar dat als eerste werd ingeschreven in het nieuwe gemeentehuis de vlag. Vele genodigden, waaronder alle inwoners van de gemeente, waren uitgenodigd om het nieuwe gemeentehuis te komen bekijken en te genieten van een avondprogramma met verschillende muziekkorpsen, de zangvereniging uit Drieban, een Oud-Westfriese dansgroep uit Wijdenes en draaiorgelmuziek.

Ruim 35 jaar later kwam aan de succesvolle herbestemming van de stolp aan het Westeind een eind. In 2006 fuseerde de gemeente Venhuizen fuseerde opnieuw, ditmaal met Drechterland. De eerste 10 jaar bleef het gemeentehuis in Venhuizen in gebruik, samen met het gemeentehuis in Hoogkarspel. De gemeente Drechterland had toen dus twee gemeentehuizen. In 2015 werd er in Hoogkarspel een gloednieuw stadhuis gebouwd. Ongeveer gelijktijdig ontstond de ambtelijke fusie tussen Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland. Toen het nieuwe gemeentehuis af was, lieten de ambtenaren het Koggehuis en de stolp voor wat het was. In het Koggehuis vind je nu de Historische Vereniging Suyder Cogge. Zij bewaren hier ook de gedenksteen van de oude boerderij, die bij de verbouwing van de stolp tot gemeentehuis niet werd teruggeplaatst. In de stolp is nu weer ruimte om te wonen, net als vroeger. Voor €250,- per maand kun je antikraak wonen in deze piramide van het noorden.

Bronnen

• Westfries Archief, met dank aan Jan de Bruin
• Historische Vereniging Suyder Cogge

Publicatiedatum: 28/06/2018