Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Stolpverhaal uit Zuidschermer

Het Zwarte Kerkje in Zuidschermer is gebouwd als stolp maar is nooit anders dan een kerkgebouw en gemeenschapsruimte geweest. Op zoek naar een goedkoop model dorpskerk trokken Zuidschermernaren in de tweede helft van de 17e eeuw door de omgeving om een goed voorbeeld te vinden.

Boerderijkerk

In Volendam hadden ze beet: de protestantse stolpkerk -daterend van 1658 en nog altijd aanwezig-. Een eenvoudig godshuis in stolpmodel, een bouwwijze die in de 17e eeuw op meer plaatsen voorkwam. Met de bouwtekeningen op zak keerden ze polderwaarts en in 1665 begonnen Pieter en Claes Dirkzn. met de bouw van een identieke houten boerderijkerk aan de Zuidervaart, hoek Driehuizerweg. Met de vier staanders van een vierkantsconstructie, in dit geval dus niet bestemd voor hooiopslag. De gepotdekselde planken aan de buitenwanden werden zwart geteerd. Aan de oostzijde kwam inpandig de kosterswoning. In 1834 werd het hout aan de gevels vervangen door baksteen. Het ranke torentje bleef van hout en de naam Zwarte Kerkje bleef bestaan. Aanvankelijk werd de kerk ook als school gebruikt, totdat in 1790 een schoolgebouwtje, met een eenvoudige halsgevel, aan de kerk werd vastgebouwd. Rond 1900 veranderde dat van bestemming tot schilderswerkplaats en vanaf de jaren 70 is het vooral in gebruik voor buurtgebonden activiteiten.

Het Zwarte Kerkje in Zuidschermer. Foto Mart Groentjes.

Interieur en gebruik

De sfeervolle, vierkante ruimte met een capaciteit van zo’n 80 personen bezit rondom banken en aan de zuidzijde de preekstoel uit 1665 en een 18e eeuws koorhek met koperen doophek waarop -we zijn tenslotte in de Schermer- een molentje. De zesarmige kaarsenkroon met wapenschildjes is ook 18e eeuws. De noordzijde bevat op gietijzeren staanders een balkon met het sierlijke orgel in rococostijl dat de Leidse orgelbouwer Pieter Assendelft in 1758 heeft gebouwd voor de Oud-Katholieke Kerk in Enkhuizen; het kwam in 1909 naar deze kerk. Het welluidende instrument wordt bespeeld bij huwelijken en tijdens de Noord-Hollandse orgeltochten.

Nadat het kerkelijk gebruik in de jaren 80 van de vorige eeuw was beëindigd leent het Zwarte Kerkje zich in combinatie met de ruimte van het Schooltje uitstekend voor diverse functies zoals concerten (cq oefenruimte voor o.a. het ‘Smartlappenkoor’), lezingen, vergaderingen, jubileumvieringen en tentoonstellingen. En het is een gewilde locatie voor huwelijken, eventueel met een dienst.

Stolpboerderij in Zuidschermer. Foto Mart Groentjes.

Boerderijtentoonstelling

In 2008 stond de boerderijkerk centraal bij de viering van 375 jaar Schermer als startpunt van de boerderijenroute en de boerderijententoonstelling. Alle stolpen van de Schermer waren op foto aanwezig en bovendien bijzondere historische foto’s uit de rijke collectie van Jan de Groot: boerenfamilies in de Schermer rond 1910 deftig poserend voor hun stolp. In hetzelfde jaar organiseerde de Boerderijenstichting in vier avonden de cursus ’De stolp stap voor stap’ voor 25 cursisten. Het Zwarte Kerkje van Zuidschermer: de naar de hemel wijzende stolp met torentje, al 345 jaar in dienst van de gemeenschap in en buiten de regio.

Publicatiedatum: 12/08/2013

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.