3 min

Een nederzetting aan het Slootermeer

Sloterdijk, gelegen aan een beschutte inham van het Slootermeer, heette oorspronkelijk Slooterdam. Het was een kleine buurtschap van handwerklieden, veeboeren en vissers. Uit opgravingen is bekend dat Slooterdam al in de twaalfde eeuw bestond. De oorspronkelijke kerk werd in 1479 gebouwd en deze katholieke kerk werd gewijd aan de heilige Petrus. In 1572 brandde de kerk af, een gevolg van een aanval door de Geuzen. Het hele dorp was verwoest, maar de bewoners bouwden hun dorp en kerk weer op. Helaas was dat laatste geen blijvend succes, want na negentig jaar moest er alweer een nieuwe kerk worden gebouwd omdat de oude op instorten stond. Deze nieuwe kerk, gebouwd in 1663 heeft de tand des tijds wel weten te doorstaan, want hij is er nog steeds. Alleen de toren herinnert aan de middeleeuwse kerk.

De dorpskerk van ‘Sloterdyck’.

In protestantse handen

De nieuw gebouwde kerk was ondertussen geen katholieke kerk meer. Met de Alteratie van 1578 koos het stadsbestuur de kant van de protestanten. Verschillende kerken waar eerder katholieke erediensten werden gehouden, werden in gebruik genomen door protestantse gemeenten. Dat gold ook voor de Petruskerk. In de eeuwen daarna trok de Petruskerk veel gelovigen uit de verre omgeving. Veel mensen wilden hier trouwen of begraven worden. In 1811 trouwden de grootouders van de schilder Vincent van Gogh hier.

‘Sloperdijk’

De kerk en het gehele dorp hebben eeuwenlang bestaan, tot 1956. Met de uitbreiding van de haven en de aanleg van industrieterreinen werd het dorp ingesloten. Ook al ging het leven gewoon door en bakte de bakker hier nog dagelijks het bekende Sloterdijkse krentenbrood. Projectontwikkelaars hadden echter grote plannen waarbij het dorp van de kaart zou worden geveegd. Sloterdijk inclusief de eeuwenoude Petruskerk werd met sloop bedreigd. Spottend werd het dorp dan ook Sloperdijk genoemd. De protestantse kerk had daarnaast moeite om de deuren van de Petruskerk open te houden. Het aantal kerkgangers liep terug, gedeeltelijk vanwege de nieuw gebouwde kerken in de Westelijke Tuinsteden.

Grafrechten

De deuren werden op 20 oktober 1968 gesloten, met als gevolg dat het kerkgebouw snel in verval raakte. Niets stond sloop meer in de weg. Toch werden de Petruskerk, het kerkhof en enkele huizen gespaard. Tegen de dreigende sloop was namelijk verzet gerezen door een nieuw opgericht actiecomité, bestaande uit liefhebbers van het dorpje. Ze kregen hun gelijk, want de rechter bepaalde dat de eeuwigdurende grafrechten die mensen in de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw hadden gekocht toch echt voor eeuwig waren. De kerk en het kerkhof mochten dus niet worden gesloopt. Voor 1 gulden kreeg het actiecomité het bezit daarvan met de voorwaarde dat het geheel zou moeten worden gerestaureerd. Via verschillende giften en schenkingen kon die restauratie worden bekostigd.

De kerk is tegenwoordig een geliefde trouwlocatie. Het levert ook bijzondere beelden op: een stadsgezicht waar de tijd lijkt stil te staan, ondanks de uitbreiding van de haven, de verbreding van de ringweg A10 en de aanleg van de tweede Coentunnel. Maar als je voor de kerk staat en het stadsgeluid wegdenkt voelt het alsof je weer even in een dorp bent.

Publicatiedatum: 28/02/2012