Het Noorderhuis aan de Lagedijk 240 te Zaandijk, omstreeks 1900

afbeelding Zaans Museum/Gemeentearchief Zaanstad

Het Noorderhuis aan de Lagedijk 240 te Zaandijk, omstreeks 1900

Voorhuis uit omstreeks 1650

Het gedeeltelijk bakstenen pand is in de loop der eeuwen meerdere keren van uiterlijk veranderd. Het oudste deel, het voorhuis, stamt uit omstreeks 1650. In 1725 volgde de aanbouw van de achterkamer, waarna het huis in 1750 werd uitgebreid met een portaal en een luchthuis. In 1800 liet eigenaar Jan van Bergen het nogmaals vergroten en verfraaien. Daarbij werd het onderste deel van de houten voorgevel vervangen door steen en kreeg de voorkamer een nieuw uiterlijk door een betimmering in empire-stijl. Bij de laatste verbouwing in 1914 werd onder meer het rijkversierde snijraam (afkomstig van een gesloopte directeurswoning van de firma Koning & Boeke) boven de voordeur aangebracht. Op het bord daarboven zijn de namen te lezen van de opeenvolgende eigenaren.

Privé-collectie

In 1914 kocht de Zaandijkse geschiedschrijver Gerrit Jan Honig (1864-1955) het pand om er zijn omvangrijke privé-collectie, bestaande uit voorwerpen, tekeningen, schilderijen, in onder te brengen. Gerrit Jan Honig, die er pal naast woonde in koopmanshuis d’Mol, was niet alleen geschiedschrijver, maar ook een enthousiast verzamelaar van alles en nog wat dat met de Zaanstreek te maken had. Dat had hij niet van een vreemde, want zijn vader Jacob Honig Jansz Jr. (1816-1870), gehuwd met Neeltje Mulder, was een rasverzamelaar in het kwadraat die een imposante collectie bijeen bracht waarvan een groot gedeelte nog altijd te bewonderen is in het Zaans Museum.
In de crisisjaren liep het onderhoud aan zowel Het Noorderhuis als d’Mol sterk achteruit. Dat werd er niet beter op na het overlijden van Gerrit Jan Honing in 1955. In 1970 werden beide historische woonhuizen door de erfgenamen cadeau gedaan aan de Zaanse Schans.

Het Noorderhuis aan de Lagedijk in Zaandijk, begin jaren zeventig

afbeelding Zaans Museum/Gemeentearchief Zaanstad

Het Noorderhuis aan de Lagedijk in Zaandijk, begin jaren zeventig

Het Noorderhuis aan de Lagedijk te Zaandijk, begin jaren zeventig

afbeelding Zaans Museum/Gemeentearchief Zaanstad

Het Noorderhuis aan de Lagedijk te Zaandijk, begin jaren zeventig

Het Noorderhuis, klaar voor transport naar de Schans, oktober 1972

afbeelding Zaans Museum/Gemeentearchief Zaanstad

Het Noorderhuis, klaar voor transport naar de Schans, oktober 1972

Van museum tot bed & breakfast

Na de overplaatsing naar de Zaanse Schans werd het voorste gedeelte van HetNoorderhuis ingericht als museum met tal van meubels, kostuums, schilderijen en gebruiksvoorwerpen die een fraai beeld gaven van het wonen en leven van een Zaanse koopmansfamilie in de 19e eeuw. Centraal daarbij stonden in de beide stijlkamers de kostuumpoppen die gekleed waren in oorspronkelijke Zaanse klederdracht, compleet met rokken en jasjes van linnen, wollen of zijden damaststoffen in prachtige kleuren. Het museum werd twintig jaar lang beheerd door Dirk en Lyda Kind-Bosman. In april 2010 gingen de deuren van het museum definitief dicht en kreeg het pand na een forse verbouwing in 2011 de bestemming van bed & breakfast.

Kalverringdijk 17. Rijksmonument sinds 17 november 1967

De fraaie toegang van Het Noorderhuis op de Schans, 2011

foto Jolanda Hoogendoorn

De fraaie toegang van Het Noorderhuis op de Schans, 2011

Het Noorderhuis op de Schans, 2011

foto Jolanda Hoogendoorn

Het Noorderhuis op de Schans, 2011

Publicatiedatum: 27/04/2012