De Dorstige Kuil

Op de plek van het latere Kennemeroord stond al voor 1642 de ‘vermaarde en neringrijcke’ herberg De Dorstige Kuil. Aan het einde van de zeventiende eeuw lag daarachter een geometrische tuin en een vijver. Toen de nering afnam werd de herberg in 1795 verkocht aan de Amsterdammer Jan Baptist van der Keulen, die het grondgebied uitbreidde en de herberg liet afbreken. In negentiende eeuw zou aan de Koediefslaan een nieuwe herberg met dezelfde naam worden gebouwd.

De Dorstige Kuil was in de jaren 1750-1770 de ‘stamkroeg’ van kunstenaars, vooral leden van de Amsterdamse Tekenacademie. Een kring rond John Greenwood, Jan Punt, Simon Fokke en Jan de Beijer kwam hier regelmatig bijeen. Een van hen, Simon Fokke, maakte verschillende tekeningen van de herberg. Ook Reinier Vinkeles en W. Writs legden de Dorstige Kuil vast in tekening.

De kunstenaars reisden er bij gelegenheid met de trekschuit naar toe, maar een aanlegsteiger ontbrak. Dat blijkt uit het feit dat de toenmalige eigenaar Pieter de la Court in 1762 zonder vergunning een steiger had laten bouwen. Tegen deze burgerlijke ongehoorzaamheid van de zeer vermogende secretaris, schepen en burgemeester van Amsterdam en bewindhebber van de VOC, werd hard opgetreden. Via een gerechtsbode van Heemstede werd op 12 augustus de bouw stilgelegd en werd de afbraak van de kennelijk bijna voltooide steiger geboden

Kennemeroord

Van der Keulen stichtte op de vrijgekomen grond de buitenplaats Kennemeroord, met een witgepleisterd herenhuis met biljartkamer, een koetshuis, stallen, tuinmanswoning, oranjerie, menagerie, moestuin en een vierkante koepel aan de Koediefslaan. De tuin werd in een vroeg-landschappelijke stijl aangelegd. Als ontwerper van zowel de tuin als het huis is Johann David Zocher sr. genoemd, maar bewijzen daarvoor ontbreken. Resten van de achttiende-eeuwse aanleg zijn herkenbaar in de slingerpaden, een halfrond pad met linden, een opgehoogde heuvel waar een pad overheen loopt en de naastliggende kom, de vijver en de wal daarachter.

Tussen 1803 en 1867 wisselde Kennemeroord vijf keer van eigenaar, allen Amsterdammers. Daarna werd het gekocht door Jan Pieter Teding van Berkhout, telg uit een adellijke Kennemerlandse familie. Na zijn overlijden in 1898 werd Kennemeroord eigendom van en bewoond door zijn neefje Pieter Quarles van Ufford.

Nieuw huis

Toen de Herenweg in 1926 werd verbreed moest het achttiende-eeuwse huis worden afgebroken. Pieter Quarles van Ufford liet verder naar achter door architect Andries de Maaker een nieuw landhuis bouwen. Hoewel De Maaker bij dergelijke opdrachten vaak een classicistisch huis bouwde, werd hier een villa in de landhuisstijl gebouwd met hoge kappen en een zware bakstenen detaillering. De tuin werd bij de nieuwbouw in 1626-‘27 deels gereorganiseerd door tuinarchitect Leonard Anthony Springer.

Quarles van Ufford plaatste een grenssteen uit 1651, die tussen Heemstede en het Haarlemse Gasthuis had gestaan, in het nieuwe huis. Deze grenssteen is overgenomen door de volgende eigenaren en staat nu in het pas gerealiseerde appartementencomplex. Daar staan ook de originele vazen die op de pijlers van het toegangshek stonden en waar nu replica’s zijn geplaatst.

Moderne tijd

In 1948 werd Kennemeroord gekocht door de Hervormde Gemeente Heemstede, die er het kerkelijk bureau vestigde en het huis gebruikte als school. In 1959 werd het huis echter afgebroken om plaats te maken voor een nieuw te bouwen bejaardenhuis. De tuin werd heringericht door tuinarchitect H.J. Voors, waarbij de vijver iets werd verlegd. Na het vertrek van het bejaardenhuis in 1999 had het complex nog tijdelijke functies tot het werd gesloopt om op zijn beurt plaats te maken voor vier moderne appartementengebouwen. De tuinaanleg is hersteld en verbeterd door ingenieursbureau Maris, waarbij onder meer de vijver is vergroot.

Het toegangshek aan de Herenweg en de dienstgebouwen en tuinkoepel aan de Koediefslaan zijn rijksmonumenten. Ze worden particulier bewoond. De ijskoepel is eveneens rijksmonument en ligt tussen het appartementencomplex en de Koediefslaan.

Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie

Literatuur:

• Bertram, Christian. Noord-Hollands Arcadia. Ruim 400 Noord-Hollandse buitenplaatsen in tekeningen, prenten en kaarten uit de Provinciale Atlas Noord-Holland. Met een bijdrage van Erik A. de Jong. Alphen aan den Rijn: Canaletto, 2005, 155-156.
• Bulte, Marcel en Hans Krol. Zorg aan de Duinrand. De historie van Kennemeroord, Kennemerduin, Parkzicht en het terrein van het nieuwe Westerduin. (Haarlemse Miniaturen, LIV). Haarlem: De Vrieseborch, 2000, 9-37.

Publicatiedatum: 30/04/2012