Eef van der Poel (62) geeft al elf jaar rondleidingen. We staan even stil voor een winkel op de hoek van Voorbaan en Havenstraat. De winkel heeft verschillende bestemmingen gehad: speelgoed, mode, tweedehands spulletjes. Wat je er niet aan af ziet is dat het ooit nog een Doopsgezinde kerk is geweest, tot maart 1834. Dat zie je pas goed als je om het pand heen loopt en het steegje instapt. Dan kun je de oude achtergevel goed zien, met een gevelsteen waarop, in het Latijn, staat dat dit gebouw aan de godsdienst is gewijd. En later aan het speelgoed, maar dat konden ze toen nog niet bevroeden.

‘Ik vind het leuk om te laten zien wat er aan historie is behouden,’ vertelt Eef. ‘Natuurlijk is er veel verdwenen, zoals het postkantoor. Een heleboel pandjes zijn weg, maar er is nog een heleboel uit het verleden overgebleven. En dat wil ik graag laten zien.’

Eef komt uit de zorg en heeft jaren als koster in de Huizer nieuwbouwwijk De Meent gewerkt, maar toen ze stopte met werken en een nieuwe bezigheid zocht, ging ze als vrijwilliger bij het Huizer Museum aan de slag. Haar broer is er voorzitter van het bestuur. Eef begon achter de balie en verdiepte zich gaandeweg meer in de historie. Ze wist er al wat vanaf, want haar familie woont al generaties lang in Huizen.

Visrokerijen

Huizen was ooit een dorp van boeren, vertelt ze. Dat zie je goed aan de akkertjes als je langs ‘de zee’ oftewel het Gooimeer richting Naarden rijdt, maar het bekendst is Huizen natuurlijk als dorp van vissers. In 1854 werd de haven aangelegd, waardoor de vis makkelijker aan land kon worden gebracht. Huizen heeft er onder meer zijn visrokerijen – ooit waren er 16 – aan te danken. Maar ook aan die visserij kwam een eind, want in 1934 werd de Zuiderzee afgesloten.

Door die Afsluitdijk kon er minder vis het IJsselmeer in zwemmen. Bovendien, zo heeft Eef zich laten vertellen, was de Zuiderzee in die tijd al aardig leeggevist. Joost Westland was de laatste Huizer visser. Hij stopte er in 1956 mee.

De vissers kozen een nieuwe manier om geld te verdienen. Ze werden huisschilder of aannemer,  waarvan Verwelius (sinds 1955) en Slokker (1935) het meest bekend zijn geworden. Maar er waren ook Huizers die de kaas in gingen, waaronder de familie van Eef zelf. ‘De vissers hadden handelscontacten in Limburg, Duitsland en zelfs Rusland en die contacten gebruikten ze  om kaas te verkopen.’

Die kaas werd overigens niet in Huizen zelf gemaakt, maar kwam onder andere uit de Beemster. Eef vermoedt dat vissers, die in de winter niet naar huis konden, omdat het stormde of omdat de Zuiderzee bevroren was, vaak in de haven van Monnickendam bleven liggen. En zo aan contacten met dit deel van Noord-Holland kwamen.

Eef: ‘Mijn schoonfamilie ventte kaas in Zuid-Limburg, mijn overgrootvader verkocht kaas in Amsterdam en mijn opa had daar een winkel. Hier, aan de Lindenlaan, hadden ze een pakhuis waar een bascule (weegschaal-AvS) stond, waarop wij kinderen altijd gewogen werden. Vonden we geweldig!’

Westland Kaas

Ze denkt dat bijna elke Huizer wel een kaashandelaar in de familie heeft. Daar zijn beroemde familiebedrijven uit voortgekomen: Westland Kaas (sinds 1936) en Visser Kaashandel (sinds 1916). Westland Kaas, met beroemde merken als Maaslander en Old Amsterdam, werkt met drie coöperaties samen, die de melk bij de boeren ophalen. Boeren, die, zo meldt het bedrijf trots, ‘erbij gebaat zijn dat hun koeien een goed leven hebben.’ In ruil geven de koeien de koeien gemiddeld 25 liter weidemelk terug aan de boer.

Minstens zo interessant is dat Westland Kaas haar verpakkingen heeft aangepast, waardoor er maar liefst 65% minder plastic wordt gebruikt. Op jaarbasis scheelt dat 140.000 kilo afval. En dan hebben we dus nog Visser Kaashandel, die op haar website  laat weten dat haar kaas aan de strengste eisen voldoet op het gebied van kwaliteit en hygiëne. Dat moet ook wel, want de firma exporteert haar kaas inmiddels naar veertig landen in en buiten Europa.

Aangezien Eefs familie nauw met Huizen is verbonden, kan ze de rondleidingen ook een persoonlijk tintje geven. ‘Ik wijs bijvoorbeeld op een pand aan de Voorbaan waar vroeger een slagerij zat. Mijn moeder kwam daar regelmatig omdat haar vriendin er woonde. De moeder van mijn schoonmoeder had daar vlakbij weer een kruidenierswinkeltje. En daar weer in de buurt staat een prachtig huis, dat vroeger een pleisterplaats was, De Roskam, waar de paarden van de postkoets werden ververst. Zo gaat de geschiedenis meer voor je leven.’

De rondleiding voert ook langs een paar voorname huizen van zogenaamde hangenbazen. ‘Een hangenbaas’ was directeur van een visverwerkingsbedrijf. Hangen verwijst naar het ophangen van vis om die te laten roken of drogen. Behalve paling werd ook haring gerookt. Dan heet het ‘bokking’. Om er terloops aan toe te voegen dat ‘onze haring natuurlijk véél lekkerder was dan die van Harderwijk.’

Praktisch

De rondleidingen van het Huizer Museum vinden iedere tweede zaterdag van de maand plaats, om 14 uur. Op 13 april is er weer één, dit keer onder leiding van Eef Van der Poel. Zij zal onder meer een bezoek brengen aan het buurtje dat architect Wijgert Kooij rond 1900 heeft ontworpen. Kooij stond bekend om zijn enigszins romantische stijl. Hij ontwierp ook het inmiddels gesloopte hotel aan de Lindenlaan waar de tram, die Gooische Moordenaar als bijnaam had, en die ooit Hilversum met Amsterdam verbond, langsreed. De kosten voor de wandeling bedragen € 4,- per persoon. Een kaartje voor het Huizer Museum bedraagt € 5,-, tenzij je een Museumkaart bezit, want dan is het gratis. Tussen mei en september is er ook een rondleiding op de vierde zaterdag van de maand (11 uur). Er vinden ook rondleidingen op aanvraag plaats. Informatie via receptie@huizermuseum.nl of www.huizermuseum.nl.

De bij dit artikel afgedrukte foto’s zijn afkomstig van het Huizer Museum en maken deel uit de wandelroute van het Huizer Melkmeisje.

Tekst: Arnoud van Soest

Publicatiedatum: 12/03/2019