2 min

Hoofdwacht geeft uitzicht op achter slingers verstopt schavot

In de tijd van Napoleon had de Hoofdwacht een Franse bezetting, maar vóór en na de Franse tijd was dit het hoofdkwartier van de officieren van de stedelijke schutterij. Daar komt de naam Hoofdwacht vandaan die het gebouw nog altijd draagt.

De schuttersofficieren zorgden vanuit dit centrale punt elke morgen en avond voor het openen en sluiten van de stadspoorten. Ook waakten ze over de orde en rust in de stad, in de tijd dat er nog geen betaalde politieagenten en beveiligers waren. Op de eerste verdieping zijn nog altijd de cachotten te zien waar arrestanten achter slot en grendel werden gesloten.

De Hoofdwacht, nu het onderkomen van de Historische Verening Haerlem. Foto: Wikimedia commons

De Grote Markt met de Hoofwacht in 1793

De Grote Markt was het middelpunt van de geplande feestelijkheden voor het bezoek van keizer Napoleon en zijn gemalin keizerin Marie Louise. Waar had je dat beter kunnen bekijken dan vanaf de trap of het balkon van de oude Hoofdwacht?

Voor het stadhuis was een indrukwekkende ereboog opgericht, met een Franse en Latijnse welkomsttekst voor ‘Napoleon de Grote’. Een tweede ereboog stond voor de ingang naar de Jansstraat. De straten waren versierd met kransen, groen en bloemen. Zelfs het stenen schavot voor het stadhuis waar misdadigers terecht werden gesteld, was voor de gelegenheid verborgen achter linten, Latijnse spreuken en guirlandes. Maar liefst 15 schuitladingen zand waren uitgestrooid door de straten om het pad te effenen voor de verwachte stoet paarden en rijtuigen van de keizer en zijn gevolg.

De Hoofdwacht in de tijd dat het gebouw nog in gebruik als wachtlokaal van de officieren van de stedelijke schutterij. Met schildwachthuisjes, kleine kanonnen en op wacht staande schutters. Tekening Cornelis van Noorde, 1793. Noord-Hollands Archief, inv. nr. 53-001551 M.

Tenue van de Haarlemse Gardes d’Honneur

Haarlem was een van de steden waar een speciale erewacht werd gevormd om de keizer tijdens zijn bezoek te escorteren. De gardes werden gerecruteerd uit de vooraanstaande families van de stad en kregen een kostbaar parade-uniform aangemeten. Vanwege de hoge uitrustingskosten telde het Haarlemse corps maar 12 leden.

Tenue van de Haarlemse Gardes d’Honneur. Kopergravure E. Maaskamp, 1811. Legermuseum Delft, inv. nr. 00006370007.

Hoge kosten, kort bezoek

Napoleon kreeg van alle festiviteiten die wekenlang waren voorbereid maar weinig te zien. Zijn kennismaking met Haarlem bleef beperkt tot twee uiterst korte bezoekjes. Op 17 oktober reed hij ’s avonds in galop door de stad, op doorreis uit Den Helder naar Amsterdam. Keizerin Marie Louise verbleef die dag wat langer in de stad en luisterde onder meer naar een orgelconcert in de Grote Kerk.

Op 24 oktober arriveerde Napoleon al om 8 uur ’s morgens in Haarlem. Hij bezocht Teylers Museum, hield kort audiëntie in Paviljoen Welgelegen en reed om 10 uur de stad weer uit richting Leiden. Daarmee eindigde het bezoek van het keizerlijk paar aan Noord-Holland. Het Haarlemse stadsbestuur diende naderhand bij de Franse autoriteiten een rekening in van ruim 2.500 gulden, voor die tijd een gigantisch bedrag.

Publicatiedatum: 27/10/2011