Al voordat Bergen een historische vereniging kreeg, leefde de lokale geschiedenis onder haar inwoners. Het kunstenaarsdorp kende een omvangrijke hoeveelheid historisch materiaal. Verschillende Bergenezen verzamelden bijvoorbeeld oude foto’s en ansichtkaarten van de lokale omgeving. Op de zolder van Museum Het Sterkenhuis maakte een groepje Bergense geschiedenisliefhebbers jaarlijks een thematentoonstelling. Om meer structuur en samenhang in deze activiteiten te scheppen, richtte een enthousiaste groep geschiedenisliefhebbers de Historische Vereniging Bergen-NH op.

Een historische vereniging voor Bergen en Bergen aan Zee

Met een krabbeltje bij de notaris was de officiële oprichting van de Historische Vereniging Bergen-NH op 15 juni 1993 een feit. Viereneenhalve maand later presenteerde de vereniging zich aan het publiek. In de grote zaal van café-restaurant De Rustende Jager, ooit een doorrijstal voor paarden, vertoonde zij een film over de Noord-Hollandse stoomtram Bello én oude beelden van Bergen uit Polygoon-bioscoopjournaals van 1925 tot 1977.

Naar politieke invloed of een ‘waakhondfunctie’ was de vereniging niet op zoek. Wel naar een plek waar mensen die in het verleden van Bergen hun hobby of belangstelling vonden, met elkaar in contact konden komen. Ook hoopte de vereniging het historisch besef in Bergen te vergroten, en bij te dragen aan het behoud van historisch waardevol materiaal. Een ‘waardeloze zoldervoorraad’ bleek soms zonder dat mensen dat wisten, een schat aan bijzondere informatie.

Veel Bergenezen en Bergenaren reageerden enthousiast op de nieuwe vereniging. De oprichters dachten bij aanvang, dat 300 leden werven wel haalbaar moest zijn. Maar al een jaar na oprichting mochten zij het 500^e lid een bloemetje overhandigen. Inmiddels zijn er meer dan zeven keer zoveel leden als het oorspronkelijk beoogde aantal: afgelopen zomer stond de stand op 2132 leden. En dat op een inwonersaantal van ongeveer 13.000. Daarmee is de Historische Vereniging Bergen-NH één van de grootste historische verenigingen in het land.

Activiteiten voor jong en oud

Van meet af aan richtte de Historische Vereniging Bergen-NH zich op het verdiepen van de kennis over het Bergen en Bergen aan Zee van vroeger. Na oprichting werden er al snel verschillende werkgroepen gevormd. Rond het historisch kadaster van Bergen, Bergen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, en oud fotomateriaal. Daarnaast wilde de vereniging de herinneringen van oudere dorpsgenoten over het Bergen van hun jeugd vastleggen.

Nog altijd zijn zo’n 150 vrijwilligers in werkgroepen actief om de Bergense historie te verzamelen en toegankelijk te maken. Van de fotoherkenningsgroep, die regelmatig bijeenkomt om oude prentbriefkaarten en foto’s uit het Regionaal Archief te beschrijven, tot de werkgroep die de Oude Begraafplaats aan de Ruïnelaan onderhoudt. Leden van de werkgroep Historisch Onderzoek zijn toegespitst op het bestuderen van het verleden van Bergen, en presenteren dat in de halfjaarlijkse Kroniek of een speciale themapublicatie. Die worden weer door vrijwilligers van de werkgroep Verspreiding bij de leden bezorgd. Het Promoteam organiseert evenementen, promotiekramen bij enkele bijzondere markten zoals bij Kerst en Koningsdag, en feestelijke bijeenkomsten om de vrijwilligers te bedanken voor hun inzet. Sinds 2023 verzorgt een nieuw gevormde werkgroep de jaarlijkse 4 mei-herdenking.

Ook is er een speciale jeugdwerkgroep: HVB-Jeugd. Enthousiaste scholieren uit groep 7 en 8 van Bergense basisscholen kunnen juniorambassadeur van de vereniging worden. De gegadigden worden aan het begin van het schooljaar door de voorzitter ingehuldigd met een medaille. De vereniging stimuleert hen om zich te verdiepen in de geschiedenis van Bergen en Bergen aan Zee. Zo verzamelen zij bijvoorbeeld zelf historische informatie die ze op school of in de Kroniek kunnen presenteren. Ze kunnen ook meedraaien met de andere werkgroepen en volgen gedurende het schooljaar deel een speciaal programma van ongeveer 12 bijeenkomsten.

Van alles te doen

Wat dat betreft wil de Historische Vereniging Bergen-NH nadrukkelijk ook de jongere generaties en mensen die niet dagelijks met de geschiedenis bezig zijn bereiken. Haar doelstelling is immers om ‘de belangstelling voor en de studie van de geschiedenis en heemkunde van Bergen en Bergen aan Zee stimuleren, en de kennis daarover voor een breed publiek toegankelijk maken’. Bewoners, toeristen en kinderen kennis laten maken met het culturele erfgoed van Bergen is daarom een essentieel onderdeel van het verenigingsbestaan.

Voor betrokkenen is er van alles te doen. Wie zich vandaag de dag aanmeldt als lid wordt uitgenodigd voor diverse excursies, lezingen, evenementen en tentoonstellingen. Ook kunnen leden rekenen op uitgaven die de vereniging publiceert: de Bergense Kroniek met historische artikelen, themanummers en het nieuwsblad van de vereniging. Maar ook is de vereniging regelmatig in actie te zien tijdens bijvoorbeeld Open Monumentendag, waarbij leden in historische kledij door het dorp trekken.

Feest!

De meest recente jubileumdag op 10 juni 2023 was wat dat betreft een hoogtepunt. Rondom de Petrus en Pauluskerk vond een groots historisch festijn plaats. Aan de historisch-nostalgische tentoonstelling in de kerk deden circa 40 exposanten mee, die elk een eigen verzameling of bijzonder beeldmateriaal tentoonstelden. Van de Tweede Wereldoorlog tot oude landkaarten en Sinterklaasvieringen.

Thema van de jubileumdag was ‘Bergen rond 1900 en de Van Reenens’ – het burgemeestersechtpaar Jacob en Marie van Reenen-Völter dat in 1906 de badplaats Bergen aan Zee stichtte. De vooruitziende blik van dit burgemeestersechtpaar vormde Bergen mede tot wat het vandaag de dag is. Circa 70 vrijwilligers trokken hun mooiste kostuums in de stijl van 1900 aan. Bezoekers konden genieten van muzikale optredens, koetsjes met paarden en zelfs een ganzenhoeder. Ook konden zij in de stijl van 1900 op de foto.

Leden van de vereniging kregen voor het jubileum een speciaal boekje: de Badbode. Een bijzondere, ludieke, humoristische en unieke uitgave, met de volgende boodschap van een vereniging die tevreden terugblikt: ‘Al onze vrijwilligers hebben, door hun schouders op zo’n enthousiaste wijze onder deze vereniging te zetten, gezorgd dat we onze doelstelling: het cultureel erfgoed onder de aandacht brengen van de jeugd en inwoners van Bergen en Bergen aan Zee, in de afgelopen 30 jaar meer dan gehaald hebben.’

Tekst: Marit Eisses, met dank aan Marry Ranzijn en Aalt van Huissteden

Omslagfoto: Leden van de Historische Vereninging Bergen-NH op de jubileumdag 2023. Foto Habrofotografie/Hans Brouwers via Historische Vereniging Bergen-NH.

Bronnen:

• Historische Vereniging Bergen-NH
• Alkmaarsche Courant, 1-10-1993
• Informatiebrief jubileumdag HVB

 
Bent u lid van een historische vereniging of met geschiedenis bezig? Schrijf u dan nu in voor onze nieuwsbrief (eens per kwartaal) voor verenigingen en (amateur-)historici!

Publicatiedatum: 14/09/2023