3 min

Detail zwaard uit Loosdrecht

Foto: J. van der Sar, 1986, fotoarchief HKL

Detail zwaard uit Loosdrecht

Een paling met een zwaard

De toenmalige voorzitter van zowel de historische kring als de AWN-afdeling Naerdincklant Archeologie Gooi- en Vechtstreek, de heer Siem Pos, wist niet hoe snel hij hier op af moest komen om het zwaard in ontvangst te nemen. Het zwaard was in het voorjaar van 1983 gevonden bij het vissen op paling in de Tweede Plas. Bij het ophalen van de palinglijnen kwam aan een van de lijnen een dikke paling naar boven die zich had vastgezet in de veenbodem. De paling bleek zich te hebben vastgeklampt aan het gevest van een middeleeuws zwaard en trok dit verticaal met zich mee omhoog! Van palingen is bekend dat zij zich, wanneer gevangen, schrap zetten door zich aan takken in de bodem en dergelijke vast te klemmen. In dit geval betrof het dus een heus zwaard, met zelfs de houtdelen van het gevest nog intact. Een prachtige archeologische ontdekking! Het zwaard staat nu uitgestald in het onderkomen van de historische kring en al heel wat schoolklassen, buurtbewoners en andere bezoekers hebben het zwaard kunnen bewonderen.

Elfde-eeuwse kling

Lange tijd werd gedacht dat het zwaard stamt uit de periode tussen 1350 en 1450. Recent onderzoek wees echter uit dat het gaat om een zwaard uit het midden van de elfde eeuw, dat rond 1300 is hergebruikt. Het blijkt dat destijds de oude klingen van zulke hoge kwaliteit waren dat deze niet zelden werden hergebruikt.

Versierd met damascering

Het zwaard was volgens de eerste studies versierd met damascering. Dit is een oude techniek waarbij koolstofrijk en koolstofarm ijzer in lagen werden gecombineerd. Het zwaard was daardoor zowel hard als soepel, terwijl de versiering gelijk mee werd gesmeed. Twee of meer damaststaven werden hierbij aan elkaar geweld met gelijke of tegengestelde torsierichting. Door de kling van het zwaard te slijpen en te etsen werd het damastpatroon zichtbaar. Op het zwaard uit Loosdrecht zijn tegenwoordig wel wat smeedsporen te zien, maar geen heel duidelijke damascering; vermoedelijk is deze door de conserverende behandeling niet meer goed zichtbaar.

Zwaard met onderdelen

Foto: J. van der Sar, 1986, fotoarchief HKL

Zwaard met onderdelen

Betekenis voor Loosdrecht

Voor Loosdrecht is het één van de oudste vondsten, stammend uit de begintijd van het dorp: de periode van de grote landontginningen in deze regio. Een zwaard was vroeger geen gering bezit. Integendeel, het weerspiegelde iets van de sociaaleconomische achtergrond van de bezitter – enigszins te vergelijken met het bezit van een dure auto. We kunnen echter enkel gissen naar de achtergrond van het verlies. Toevallig of niet valt het hergebruik van het zwaard rond 1300 precies in een roerige periode binnen de regio, waarin bijvoorbeeld belegeringen van de kastelen Vredelant (Vreeland), Cronenburgh (Loenen) en het Muiderslot (Muiden) en de moord op graaf Floris V plaatsvonden. Of het zwaard rond 1300 ook in Loosdrecht uit de grond is gekomen om te worden hergebruikt is gissen. Het is niet onmogelijk, maar meer voor de hand ligt een externe aanvoer via handel.

De Drecht

De vraag is hoe een dergelijk oud zwaard in de Loosdrechtse plas terecht is gekomen. Het blijkt dat hier vroeger het oude veenriviertje ‘de Drecht’ gelopen heeft, waarvan nu nog delen intact zijn. Het zwaard komt dan ook uit de oude bedding van dit water, dat bevaarbaar was voor kleine schepen van en naar de Vecht. Het stroompje slingerde vroeger door een vrij moerassige streek die na inpoldering en vervolgens ten gevolge van turfwinning op deze plaats was veranderd in plassengebied.

Wie weet herbergt de Loosdrechtse plas herbergt nog meer opmerkelijke zaken!

Publicatiedatum: 08/01/2012