2 min

De Plantage

De geschiedenis van het Wertheimpark gaat terug tot 1682. In dat jaar werd besloten de nog lege erven tussen de Amstel en de Rapenburgergracht te beplanten. Het gebied werd verdeeld in rechthoekige vlakken door rechte lanen en beplant met iepen en linden. Er dwars doorheen liep de Middenlaan. Op deze manier kwam een aantrekkelijk groen gebied tot stand waar het aangenaam wandelen en rijden was: de Plantage. De Hortus Botanicus met zijn bijzondere collectie planten, bomen en kruiden vormde een belangrijke trekpleister. Langzaam maar zeker werd de Middenlaan steeds drukker bereden, en kwamen hier kroegjes, woonhuizen en schouwburgen.

Plantage, boekillustratie.

Jardin du Roi

Koning Lodewijk Napoleon, de broer van Napoleon, was van 1806 tot 1810 koning van Holland. Hij wilde de Hortus Botanicus en het gebied eromheen omvormen tot een ‘Jardin du Roi’ vol bijzondere dieren en planten. In 1810 kwam er echter een dikke streep door zijn mooie plannen. Een jaar later besloot keizer Napoleon het gebied naast de Hortus cadeau te doen aan de stad Amsterdam. Maar vergis je niet in de vrijgevigheid van Napoleon; de stad draaide zelf op voor de kosten van dit allereerste Amsterdamse wandelpark.

Ondernemer en filantroop Wertheim

Bij het park kwam midden negentiende eeuw een theater, de Parkzaal, met ruimte voor 1000 toeschouwers. Het nog altijd bestaande hek met de witmarmeren sfinxen hoorde daarbij. In 1880 werd de zaal afgebroken en vervangen door de Parkschouwburg die op zijn beurt in 1911 te maken kreeg met de slopershamer. In 1897 kreeg het park de naam Wertheimpark, vernoemd naar de Amsterdamse ondernemer en filantroop Abraham Carel Wertheim. Er is nog altijd een plaquette te vinden die Wertheim herdenkt.

A.C. Wertheim.

Bezettingstijd

Tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog werd een aantal Amsterdamse straat- en parknamen veranderd. Het ging hier vooral om straten en parken die naar het Nederlandse koningshuis of naar joden vernoemd waren. Ook het Wertheimpark kreeg om deze reden een andere naam: Wertheim hoorde tot de kringen van geëmancipeerde joden in het 19e-eeuwse Amsterdam. Het park kreeg toen tijdelijk de naam Parktuin. Na de oorlog werd de naam weer terugveranderd in Wertheimpark. Maar de Tweede Wereldoorlog blijft voelbaar: sinds 1993 bevindt er zich het Auschwitzmonument, gemaakt door de schrijver en beeldend kunstenaar Jan Wolkers.

Auteur: Eva van Dijk

Park en wintertuin, het gebouw van het park.

Publicatiedatum: 22/09/2011