3 min

Napoleon in Nederland

In 1811 vertoefde Keizer Napoleon een maand lang in Nederland. Tussen 24 september en 31 oktober bezocht hij tien plaatsen en zes provincies, waaronder Noord-Holland. Napoleon gebruikte Amsterdam – waar hij twee weken zou verblijven- als uitvalsbasis voor zijn korte reisjes. Op weg naar Den Helder houdt Napoleon een korte tussenstop in Broek in Waterland.

Broek in Waterland, woonhuis aan het Ee. Beeld: Wikimedia Commons.

Legendarisch dorp

Broek in Waterland was in de achttiende eeuw een toeristische trekpleister, te vergelijken met het huidige Volendam en het eiland Marken. Het dorp was vermaard om zijn schoonheid. Zowel wat betreft het pittoreske dorpsgezicht als de poetswoede van het vrouwelijk deel van de bevolking. Buitenlandse bezoekers wilde dit ‘rijkste en schoonste dorp van Holland’ maar al te graag bezichtigen. In de tweede helft van de achttiende eeuw was een deel van de bewoners van Broek zo vermogend, dat zij fraaie huizen konden laten bouwen. Huizen voorzien van uitbundige pronkkamers en fantastische tuinen met exotische versieringen en weelderige prieeltjes. Ook Napoleon wilde dit wonder met eigen ogen zien.

Broek in Waterland in de 18de eeuw.

Napoleon moet wachten

Er bestaat een anekdote over Napoleons bezoek dat op treffende wijze de volksaard van de ‘Broekers’ illustreert. Bij zijn bezoek aan Broek wordt de Franse keizer rondgeleid door burgemeester Harmen Janz. Bakker. De burgemeester woont in een groot stenen landhuis aan De Erven. Bij het binnentreden van het huis staat het tweetal een verrassing te wachten. De burgemeester en zijn hooggeëerde gast worden op de drempel tegengehouden door de dienstmeid. Zij is namelijk net begonnen met het dweilen van de gang. Properheid gaat voor alles, moet zij gedacht hebben. De dienstmeid liet de burgemeester en de Franse keizer wachten tot de gang weer schoon en droog is, voordat zij het huis kunnen betreden.

Kopje thee

Het is aannemelijk dat tijdens Napoleons bezoek aan Broek zijn gastheren hem het mooie dorpsbeeld rondom het Havenrak getoond hebben. Een goede plek om van dit uitzicht te genieten verschafte de ‘Chinese Tent’. Deze theekoepel behoorde tot het huis van Cornelis Cornelisz. (Klaas) Koker die de uitspanning in 1792 liet bouwen. Aangezien de burgemeesterswoning het zonder modieus theekoepeltje moest doen, bood die van Klaas Koker een goed alternatief. Na de thee moet Napoleon weer gauw zijn opgestapt. Voordat hij op 15 oktober in Den Helder aankomt, heeft de Franse keizer namelijk ook nog Hoorn en Medemblik aangedaan.

Theekoepel ‘de Chinese tent’. Bron: Waterlands Archief.

Het Beroemde Huis

Door de bekendheid trok Broek in Waterland meermalen koninklijke bezoekers in de achttiende en achttiende eeuw. Een paar jaar na Napoleon, kreeg de burgemeester zelfs dubbel vorstelijk bezoek. In 1814 laat de kersverse koning Willem I de Russische tsaar Alexander I kennismaken met de rijkdom en schoonheid van het dorp. Ook deze ‘royalty’ wordt door Harmen Bakker in zijn stenen landhuis aan De Erven ontvangen. Met recht verwierf het pand dan ook de bijnaam ‘Het Beroemde Huis’. Nadat dit pand rond 1870 gesloopt was, werd deze bijnaam in het begin van de twintigste eeuw gegeven aan een iets verderop gelegen houten huis aan De Erven. In dit houten huis kwam tijdens een grootscheepse renovatie rond 1990 prachtige interieurschilderingen aan het licht. Thans behoort dit nieuwe ‘Beroemde Huis’ tot de honderd mooiste interieurs van Nederland. Ook dit huis zou een gast met het statuur van de ‘kleine grote keizer’ waardig hebben kunnen ontvangen.

Auteur: Jephta Dullaart

Publicatiedatum: 28/12/2010