Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Herengracht 168

Op deze plaats werd in 1618± een suikerbakkerij gebouwd. In 1638 werden de oude panden in een nieuw gebouw opgenomen voor Michiel Pauw (1590–1640), ontworpen door Philip Vingboons in de stijl van het Hollands classicisme.

‘Het witte huis’

De geheel zandstenen gevel is architectonisch bijzonder. Het Bentheim zandsteen was aanvankelijk zeer lichtgekleurd, zodat men van het Witte Huis sprak. Dit is de oudste halsgevel van Amsterdam. Echter, de meeste halsgevels zijn van baksteen, waardoor de zandstenen klauwstukken goed opvallen. Bij Herengracht 168 zijn de klauwstukken in hetzelfde materiaal uitgevoerd als de rest van de gevel, nl. zandsteen, maar omdat sprake is van een middenrisaliet (de hals komt iets naar voren) kan toch gesproken worden van een halsgevel. De klauwstukken zijn overigens uiterst sober: het is slechts een eenvoudige gebogen vorm. De gevel wordt bekroond door een driehoekig topfronton en hoekvazen. In de hals bevindt zich een wapen vastgehouden door twee leeuwen. Het huis is in 1728/34 verbouwd. De gevel is toen gewijzigd en versoberd: de vensters zijn gewijzigd en vergroot en de frontons boven de vensters zijn verwijderd (maar een fronton is nog zichtbaar onder het wapen in de hals, alhoewel deze een barokke detaillering heeft gekregen). Ondanks deze wijzigingen is het karakter van de gevel, in de stijl van het Hollands classicisme, min of meer onveranderd gebleven. Bij de restauratie zijn de 18de-eeuwse ramen met roedeverdeling teruggebracht.

Herengracht 168. Foto: W. Schoonenberg / Digitaal Grachtenhuis.

Schijndeuren en vals perspectief

Het huis heeft een bijzonder fraai interieur uit 1728/33 in Lodewijk XIV-stijl. De stucgang met roodmarmeren pilasters (zeldzaam) heeft schijndeuren aan de linkerzijde en reliëfs en is, vooral door het fraaie, weelderig uitgevoerde stucwerk, een goed voorbeeld van een gang in Lodewijk XIV-stijl. De schijndeuren suggereren een centrale gang van een huis met kamers aan beide zijden van de gang, waardoor het huis groter en voornamer lijkt dan het in werkelijkheid is. Aan het einde van de gang bevindt zich het middenlid tussen voor- en achterhuis met een binnenplaats en trappenhuis. Zowel boven de toegang naar het achterhuis als tegen het plafond bevindt zich een groot stucreliëf. Het ovale trappenhuis met houten baluster lijkt door het valse perspectief waarin het is uitgevoerd, groter en hoger dan het in werkelijkheid is. In een hoekje naast de toegang naar de binnenplaats staat het beeld Prudentia van Jan van Logteren, gesigneerd en gedateerd 1733. Eigenlijk is dit een stucwerk-reliëf, maar lijkt los te staan van de muur zodat we bijna van een beeld kunnen spreken.

Gang/trappenhuis, Herengracht 168. Foto: W. Schoonenberg / Digitaal Grachtenhuis.

Verborgen 17de-eeuwse plafondschildering

Aan de rechterzijde van de gang bevinden zich in het voorhuis de voor- en achterkamer, die buitengewoon gaaf gebleven zijn. Zowel de voor- als achterkamer hebben hun beschilderde behangels, plafondstukken en hoekstukjes, zogenaamde ‘witjes’ (grisailles), behouden, hetgeen niet vaak voorkomt in Amsterdam (men is al blij als in één kamer dergelijke interieurelementen te vinden zijn). De voorkamer heeft een plafondstuk van Jacob de Wit uit 1728 en beschilderde behangsels van Isaäc de Moucheron (de landschappen) en Jacob de Wit (de figuurtjes in de landschappen) uit 1730. De achterkamer heeft een plafondstuk van Jacob de Wit uit 1730 en beschilderde behangsels van Isaäc de Moucheron (de landschappen) en Jacob de Wit (de figuurtjes in de landschappen) uit 1734. Tijdens een restauratie is boven het 18de-eeuwse plafond de 17de-eeuwse balkenlaag met beschilderingen (putti) op de planken ontdekt. Boven de 18de-eeuwse beschilderingen bevinden zich dus 17de-eeuwse beschilderingen. Bij de restauratie in 1995/97 zijn de marmeren entree en de allegorische wand- en plafondschilderingen van De Moucheron vollledig hersteld. Het ovale trappenhuis is in oorspronkelijke lengte teruggebracht en loopt nu door tot in de kelder. Daarnaast zijn tot dan toe onzichtbare onderdelen vrijgemaakt en in ere hersteld zoals de binnenplaats, een waterpomp op de binnenplaats en een 17e-eeuwse plavuizenvloer.

Voorkamer met beschilderde behangsels en plafondstuk, Herengracht 168. Foto: Digitaal Grachtenhuis.

Bouwgegevens

Gebouwtype: Woonhuis
Geveltype: Halsgevel
Bouwstijl: Hollands Classicisme
Bouwjaar: 1638 Architect: Philips Vingboons
Opdrachtgever/eerste gebruiker: Michiel Pauw (1590–1640)

Monumentstatus: Rijksmonument

Publicatiedatum: 18/02/2014

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.