Erfenis Haarlems fotopersbureau bevat ‘geweldige rijkdom aan beeldgeschiedenis’

De Boer-tentoonstelling

Tussen 1945 en 2004 produceerde het aan de Haarlemse Parklaan 14 gevestigde fotopersbureau duizenden foto’s die hun weg vonden naar kranten en tijdschriften. Zo was De Boer hofleverancier van het Haarlems Dagblad. Het bureau bouwde een archief van twee miljoen negatieven op, die inmiddels zijn opgeslagen in de depots van het Noord-Hollands Archief. De meest interessante foto’s zijn samengebracht op een zomertentoonstelling, die een halve eeuw persfotografie in beeld brengt.Natuurlijk, de fotografen van De Boer waren ook bij de Elfstedentocht en bij de watersnoodramp van 1953, maar wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van Haarlem en omgeving, wordt door de gratis toegankelijke tentoonstelling zeker bediend.

Godfried Bomans

De expositie is in thema’s verdeeld en in de categorie Bekende Nederlanders treffen we een bijkans nostalgische foto uit 1956 aan waarop destijds bekende Nederlanders als Godfried Bomans en Harry Mulisch een kopje koffie drinken tijdens een koffiezetwedstrijd op de Grote Markt in Haarlem. Dat soort wedstrijden had je toen nog.Een aardig beeld van de eerste migranten geeft een interview dat het Haarlems Dagblad in de jaren zestig had met Tilly. Tilly is een ietwat bedremmeld in de lens kijkende Surinaamse jongedame, die net twee maanden daarvoor uit Suriname is aangekomen en al vrij snel een baantje krijgt bij Vroom en Dreesmann. ‘De mensen zijn vriendelijk’, vertelt ze de verslaggever, ‘maar ze kijken je eerst wel aan. Alleen ben ik niet gewend aan de kou.’ En daarmee doelt ze niet op het ijsbuffet van de ‘lunchroom’ waar ze achter staat.Spannend is ook de foto van een autowiel dat op 9 september 1967 een ravage aanrichtte in de etalage van kapsalon Keitz aan de Haarlemse Schoterweg. Het bleek geen wraakneming van een vrachtwagenchauffeur die ontevreden over zijn kapsel was, maar een autowiel dat een passerende bestelauto in grote vaart had verloren. De zich verdringende meute kinderen poseert maar wat trots voor de aan gruzelementen gegooide etalageruit.Ook aardig is de op 8 augustus 1986 gedateerde foto van twee bejaarde krakers, Dirk (72) en Albert (81), die protesteren tegen leegstand in onder andere de Rogge- en Dinkelstraat. Ze staan echter niet te springen om allerlei jong krakersvolk over de vloer te krijgen, zo noteert de verslaggever van het Haarlems Dagblad. ‘Nee, die punkertjes komen er niet in, hoor. Dat gespeel met die radio’s geeft te veel herrie in de buurt.’

Intocht Canadezen

De fototentoonstelling is gemaakt door Nico Vriend, medewerker van het Noord-Hollands Archief. “Het fotopersbureau is vlak na de oorlog opgericht door Cees de Boer, die onder andere de intocht van de Canadezen in Haarlem vastlegde.” Aanvankelijk werkte hij alleen, maar later zou hij zo’n vijf fotografen in dienst hebben, waaronder zijn zoon Poppe. “Cees de Boer was een niet onverdienstelijk fotograaf. In 1962 won hij de World Press Photo, in de categorie nieuws, met een foto van een zangeres die tijdens een circusrepetitie door een beer werd aangevallen.”Vriend denkt dat hij gerust kan zeggen dat het archief van alle perswaardige momenten tussen 1945 en 2004 wel een foto heeft, zeker in de regio Kennemerland. “De fotografen van De Boer waren niet alleen bij voetbalwedstrijden aanwezig, maar ook als de bakker om de hoek vijftig jaar bestond. Samen vormen die negatieven een geweldige rijkdom aan in beeld gebrachte geschiedenis.

Teruggevonden jeugdherinneringen

Vriend heeft verschillende favorieten, maar misschien nog wel het meest bijzonder vindt hij de fotoserie die in 1993 werd gemaakt van de aankomst van Bosnische vluchtelingen in de Ripperda-kazerne in Haarlem. Een Bosnisch meisje, Minka Hodzic, dat destijds 11 jaar was, was al vanaf haar vijftiende op zoek naar een foto die toen was gemaakt. Ze wist niet meer dan dat die ergens in een krant had gestaan. Na bijna een jaar in de Ripperda-kazerne te hebben doorgebracht, was ze met haar familie naar het Groningse Uithuizen verhuisd. Haar speurtocht eindigde vorig jaar in het Noord-Hollands Archief, waar ze 57 foto’s vond die fotograaf Ron Pichel van Fotoburo De Boer had gemaakt van de Bosnische vluchtelingen.Archiefmedewerker Mart van de Wiel interviewde zowel Minka als haar moeder. ‘Toen ik alle foto’s via het Noord-Hollands Archief binnen had, zat ik er echt met tranen over mijn wangen naar te kijken. Ik had niet verwacht dat er nog zo veel foto’s achter dat krantenartikel zaten.

Van mijn jeugd in Bosnië zijn maar twee foto’s, maar zelf heb ik er geen één. De foto uit de krant is de eerste foto uit die tijd die ik voor mezelf heb. Ik krijg hiermee niet alleen mijn foto terug, maar eigenlijk ook mijn jeugd.’ Het hele interview is hier te lezen.

Op de tentoonstelling zijn overigens ook een paar korte interviews te zien met Poppe de Boer, de laatste eigenaar van het persfotobureau. Poppe werd in 1969 uitgeroepen tot de beste Nederlandse fotojournalist. Dat moet je toch wel wat in je mars hebben, maar om nou te zeggen dat hij veel erkenning kreeg van zijn vader, nee. Daarvoor moest hij tot diens sterfbed wachten. Een uur voordat Cees de Boer zijn laatste adem uitblies sprak hij de liefdevolle woorden: ‘Klootzak, je hebt het toch niet zo slecht gedaan.’ Poppe: ‘Daar heb ik dan 25 jaar op moeten wachten.”2.000.000 x Fotobureau De Boer’ is tot en met 17 september te zien in het Noord-Hollands Archief, Jansstraat 40, Haarlem. Het archief bevindt zich op loopafstand van het station.

Vele handen maken licht werk

Voor de fototentoonstelling ‘2.000.000 x Fotoburo De Boer’, die over een halve eeuw persfotografie gaat, krijgt het Noord-Hollands Archief steun van vrijwilligers.Het is de bedoeling dat alle twee miljoen negatieven van Fotoburo De Boer, die het Haarlemse archief sinds 2013 beheert, worden gescand. Maar om die foto’s te kunnen doorzoeken moet je ook weten wat er op staat. Die informatie is – in geschreven of getypte vorm – op zo’n 9000 onderwerpskaarten vastgelegd. Die kaarten zijn inmiddels gescand, zodat deelnemers aan het project ‘Vele Handen’ de gegevens kunnen invoeren, die aan de nog te digitaliseren foto’s worden toegevoegd.”Ons ideaal is dat al die twee miljoen negatieven gedigitaliseerd en doorzoekbaar op onze beeldbank terug te vinden zijn,” vertelt Nico Vriend uit, die de fototentoonstelling over fotopersbureau De Boer maakte. “Maar zo ver zijn we nog lang niet.

Op dit moment zijn 20.000 foto’s uit de collectie gedigitaliseerd en doorzoekbaar. Dat is een forse hoeveelheid, maar daarmee zitten we nog op 1% van het totaal.”Met de tentoonstelling wil het Noord-Hollands Archief laten zien wat voor moois ze in huis heeft, maar tegelijkertijd is het archief een project gestart om al die foto’s te digitaliseren en te beschrijven. Nico: “Gelukkig heeft het persfotobureau zelf een goede administratie bijgehouden, zodat we van de meeste foto’s weten wat het voorstelt.”Hoe lang het gaat duren voordat alles doorzoekbaar is, kan hij nog niet zeggen, “maar we merken wel dat het rap gaat. Het project loopt nog maar een paar weken en 7,6% van die twee miljoen negatieven zijn al ingevoerd. Dat is héél veel. Gelukkig zijn er veel enthousiastelingen.”En de ‘invoerders’ krijgen er ook nog wat voor terug. Iedereen die aan het project meedoet, kan aan het eind van het project de foto’s downloaden die deel uitmaken van de tentoonstelling over Fotoburo De Boer. Voor ‘topinvoerders’ zijn er aanvullende beloningen, zoals een rondleiding door het archief.

Publicatiedatum: 27/07/2016