2 min

Ontstaan

De tuinwallen zijn waarschijnlijk ontstaan na opheffing, rond 1640, van de ‘overalweiding’, het gebruik van gemeenschappelijke weidegronden. De eigenaren van afzonderlijke stukjes grond zochten naar een manier om percelen van elkaar te scheiden. In glooiend terrein was de aanleg van sloten geen optie, de tuinwallen waren dit wel.

Uniek landschap

Tuinwallen doen al eeuwenlang dienst als perceelafscheiding. In vroeger tijden waren er vrijwel geen bomen op Texel en dus geen hout voor het maken van hekken. Sloten graven als begrenzing had eveneens weinig zin op de Hoge Berg, water zou er niet in blijven staan. Plaggen waren wel overal beschikbaar en goedkoop. De Texelaars bouwden zo hun ‘tuunwoallen’: opgestapelde graszoden met zand ertussen. Dit netwerk van eeuwenoude tuinwallen maakt het Texelse landschap uniek. Rond 1950 telde dit netwerk nog 400 kilometer tuinwal.

Gevarieerde plantengroei

Tuinwallen hebben door hun eigen, karakteristieke plantengroei een hoge natuurwaarde. Een soortenrijke vegetatie kan ontstaan doordat een tuinwal niet wordt bemest, een eigen waterhuishouding heeft en wordt begraasd of gemaaid.

Zeldzame plantensoorten

De plantengroei is afhankelijk van de graszoden waaruit de tuinwal is opgebouwd. Op wallen van zoden uit bemeste, voedselrijke bodem groeien vooral algemene grassoorten. Een ‘tuunwoal’ van zoden uit schrale, voedselarme bodem levert eerder een gevarieerde plantengroei op. Op een oude wal is door de jaren heen de stikstof uitgespoeld en de wal verschraald. Over een lange periode ontstaat er een gevarieerde vegetatie. Zoals Engels gras, grasklokje, muizenoor, geel walstro, zandblauwtje, zandhoornbloem en fijne kervel. In totaal zes plantensoorten die op de lijst van bedreigde soorten staan (de zogenaamde Rode Lijst) zijn aangetroffen op Texelse tuinwallen.

Linten

Een gevarieerde vegetatie trekt ook veel soorten insecten aan, zoals wilde bijensoorten. De zeer zeldzame Texelse zandbij bezoekt op de ‘tuunwoallen’ het klein streepzaad en muizenoor. Ook de klokjesdikpootbij is gespot, een bijensoort die voor zijn voortplanting afhankelijk is van het grasklokje. Kleine zoogdieren vinden voedsel en schuilplaatsen bij een tuinwal. De op de Rode Lijst geplaatste noordse woelmuis komt op Texel algemeen voor in en rond tuinwallen.

Oude en nieuwe ‘tuunwoallen’

In de loop der jaren zijn vele kilometers tuinwal weggehaald of ingezakt. Circa 150 km oorspronkelijke wal is nog intact.  Boeren, particulieren, gemeente en natuurorganisaties voeren het beheer. Reparatie gebeurt op traditionele wijze. Voor een mooie vegetatie is begrazing door schapen of maaien ideaal. Dit is veelal handwerk en daardoor tegenwoordig duur in het onderhoud.De Lieuw, vereniging voor agrarisch natuur- en landschapsbeheer op Texel, plaatst 30 kilometer ‘tuunwoal’ terug in het oude Texelse landschap. Mede hierdoor blijven de karakteristieke tuinwallen op Texel gewaarborgd.

Publicatiedatum: 28/09/2011