2 min
Model van de Zuiderkerk.
Model van de Zuiderkerk.
Eerste protestantse kerk in Amsterdam
Sinds de Alteratie van Amsterdam in 1578, waarbij het katholieke stadsbestuur was afgezet, maakten de protestanten gebruik van oude katholieke kerken. Maar deze werden al gauw te krap. In de tweede helft van de zestiende eeuw kwamen er namelijk veel protestantse vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden naar Amsterdam. De Zuiderkerk werd als eerste kerk in Amsterdam speciaal voor de protestantse eredienst gebouwd. De bouw duurde van 1603 tot 1611. De toren van bijna zeventig meter hoog was pas in 1614 af. De Zuiderkerk dankt haar naam aan de ligging: zij werd gebouwd aan de toenmalige zuidelijke rand van de stad.
De Zuiderkerkstoren in 1915.
Beeld: Wikimedia Commons / RCE.
De Zuiderkerkstoren in 1915.
Hendrick de Keyser
Stadsbouwmeester en beeldhouwer Hendrick de Keyser ontwierp de Zuiderkerk. In Amsterdam heeft hij vele bekende bouwwerken nagelaten, zoals de Westerkerk en de Noorderkerk. Voor de Zuiderkerk ontwierp hij een pseudobasiliek, bestaande uit een middenbeuk en twee lagere zijbeuken. De topgevels aan de noord- en zuidzijde decoreerde hij in Amsterdamse renaissancestijl, typerend voor het werk van De Keyser. Het is te merken dat de bouwmeester nog wat moeite had met het loslaten van oude tradities. Zo zijn er twaalf nissen in de topgevels en in de toren. Bij een katholieke kerk zouden hierin heiligenbeelden zijn geplaatst, maar bij de Zuiderkerk bleven ze leeg. Protestanten waren namelijk fel tegen heiligenbeelden in en aan de kerk. Na zijn overlijden in 1621 werd Hendrick de Keyser begraven in de Zuiderkerk. Zijn grafsteen is tegenwoordig te zien door een glazen plaat in de vloer.
De Zuiderkerkstoren, tweede geleding met lege nissen.
De Zuiderkerkstoren, tweede geleding met lege nissen.
De Zuiderkerk wordt mortuarium
In 1929 werd de laatste dienst gehouden in de Zuiderkerk. Het gebouw kreeg daarna diverse functies. Zo werd de kerk bijvoorbeeld gebruikt als opslagplaats voor bijbels. In de Hongerwinter van 1944-1945 diende het gebouw als mortuarium. Overleden Amsterdammers werden er bewaard totdat ze begraven konden worden. In 1968 werd de toen vervallen Zuiderkerk eigendom van de gemeente Amsterdam. Van 1976 tot 1979 vond er een ingrijpende restauratie plaats. Hierna vestigde de gemeente een informatiecentrum in de kerk. Vanwege bezuinigingen moest dit centrum echter sluiten in november 2010. Het Nationaal Historisch Museum huurde de Zuiderkerk daarna enige tijd als expositieruimte en kantoorruimte. Sindsdien heeft de Zuiderkerk wisselende bestemmingen. Maar de kerkklokken hangen er dus nog altijd. In het voorjaar en de zomer kunt u de toren van de Zuiderkerk beklimmen en de oude ‘Salvator’ van dichtbij horen luiden.
Auteur: Aby Grupstra.
De Zuiderkerkstoren in Amsterdam gezien vanaf de Houtgracht.
De Zuiderkerkstoren in Amsterdam gezien vanaf de Houtgracht.
Publicatiedatum: 06/04/2011
Vul deze informatie aan of geef een reactie.