Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De watertoren van Assendelft

De watertoren van Assendelft uit 1885 is de oudste bewaard gebleven watertoren in Noord-Holland. De toren heeft honderd jaar dienst gedaan in de drinkwatervoorziening van de Zaanstreek. In de architectuur- geschiedenis is dit baken een uniek voorbeeld van een gemetselde, cilindervormige toren. Inmiddels is het monument gerestaureerd, verbouwd en geschikt gemaakt voor kantoren en ontvangsten.

Peperbus

Watertoren Assendelft heeft een indrukwekkende staat van dienst. Vanaf 1885 heeft de toren bijna honderd jaar dienst gedaan als hoogreservoir voor de drinkwatervoorziening in de Zaanstreek. Door de vorm van de oorspronkelijke toren, een cilinder met een bescheiden torenspits, kreeg de toren de bijnaam ‘de Peperbus’. In 1922 is de toren verhoogd naar ruim 43 meter. Op de torenschacht is een cilindervormig hoogreservoir aangebracht, gemaakt van gewapend beton.

Monument

De watertoren met inbegrip van de uitbreiding van 1922 is van architectuur-historische waarde. De toren is de oudste bewaard gebleven watertoren in Noord-Holland. De toren heeft een nog gave hoofdvorm: een traditionele baksteenconstructie in de vorm van een cilinder. In haar soort is deze watertoren een zeldzaam geworden vroeg voorbeeld. Uniek in Noord-Holland is ook de aanwezigheid van een Intze-reservoir van gewapend beton. Sinds 1986 geniet de toren monumentale bescherming.

Zaanlandsche Waterleiding

In 1885 gaf de Maatschappij tot Exploitatie van Waterleidingen in Nederland de opdracht tot de bouw van watertoren Assendelft. In 1886 opende deze maatschappij de Zaanlandsche Waterleiding ten behoeve van de drinkwatervoorziening in de gemeenten Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk, Wormerveer, Krommenie en Beverwijk. Volgens art. 12 van de “Concessie der Zaanlandsche Waterleiding” mocht het water uit deze waterleiding bovendien geleverd worden aan de gemeenten ‘Assendelft, Westzaan, Velzen, Wijk aan Zee, Oostzaan en de ingezetenen dier gemeenten’.  Het water werd betrokken uit de duinen bij de gemeente Heemskerk. Alhoewel er gebruik werd gemaakt van de watertoren in Assendelft was de bevolking van gemeente Assendelft in de eerste jaren niet aangesloten op het waterleidingnet: de boeren uit de omliggende dorpen vonden dat er voldoende vers water voorhanden was. Zij hadden geen behoefte aan aansluiting op het waterleidingnet.

Uitbreiding

In 1920 gaat de PWN van start. Deze maatschappij neemt de Alkmaarse en Zaanlandsche Waterleiding over. De watertoren in Assendelft werd in 1921 tijdelijk buiten dienst gesteld in verband met de uitbreiding en vernieuwing van het hoogreservoir. De toren kwam in 1923 weer in dienst tot het jaar 1983.

Procedurestrijd

Het Provinciaal Waterleidingbedrijf Noord-Holland (PWN) zette de toren in 1983 te koop voor tweehonderdvijftigduizend gulden. Er volgde een periode van twintig jaar wisselende eigenaren, plannen voor hergebruik van de toren – een ronddraaiend restaurant, een appartementencomplex, expositieruimte, kantoren, woningen; de gemoederen liepen soms hoog op. Vele juridische procedures volgden. Deze episode uit de geschiedenis van dit prachtige monument is uitstekend gedocumenteerd door de Vereniging Zaans Erfgoed.

Bronnen:
Website Zaans Industrieel Erfgoed.
Henk van der Veen, Watertorens in Nederland, 3e druk, 1994, Rotterdam, uitgeverij 010. H.P.G. de Boer (red.), Watertorens in Noord-Holland, 1991. Uitgave van Provincie Noord-Holland.
Nederlandse Watertoren Stichting

Publicatiedatum: 07/02/2012

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.