Grafmonument met internationale grandeur

Aan François van Bredehoff (1648-1721) dankt de Grote Kerk van Oosthuizen het aan hem gewijde en in zwart-wit marmer uitgevoerde praalgraf. François van Bredehoff bekleedde verscheidene functies. Zo was hij behalve heer van Oosthuizen ook burgemeester van Hoorn en bewindhebber van de VOC aldaar. Het grafmonument werd twee jaar na Bredehoffs overlijden vervaardigd door Jan Pieter van Baurscheit de Oude, een beeldhouwer uit Antwerpen. Het vakmanschap van deze beeldhouwer was alom geroemd en heeft een bijzonder fraai praalgraf opgeleverd dat in die tijd diepe indruk gemaakt moet hebben. Op het deksel van de sarcofaag zien we de godin Minerva, die een medaillon met het portret van de overledene vasthoudt. Ter weerszijden van het monument hangen rouwborden van de familie Van Bredehoff.

Een orgel met geheimen

De geschiedenis van het orgel is in nevelen gehuld; het is zelfs niet met zekerheid te zeggen hoe lang het zich al in de kerk van Oosthuizen bevindt. Enige tijd heeft het bekend gestaan als het oudste bespeelbare orgel in Europa. Zeker is dat het zeer oud is: een deel van het pijpwerk gaat waarschijnlijk terug tot het begin van de vijftiende eeuw en is dus ouder dan de kerk. Over de maker en de herkomst van dit orgel bestaan verschillende theorieën. Zonder twijfel behoort het tot de oudste orgels uit Noord-West Europa en dateren de onderdelen uit de eerste helft van de zestiende eeuw.

Zuivere tertsen en valse accoorden?

Hoewel de geschiedenis van het instrument zeer boeiend is, blijft de klank toch het belangrijkst. Deze heeft zijn authentieke zestiende-eeuwse aard behouden en is indringend en krachtig. Dit is, behalve aan de originele oude constructie van de pijpen en de relatief hoge winddruk, mede te danken aan de stemming. In deze zogenaamde middentoonstemming zijn de belangrijkste tertsen zo zuiver mogelijk gestemd, waardoor veel andere accoorden vals klinken. Componisten uit die tijd hielden rekening met de beperkingen van de middentoonstemming en maakten soms zeer inventief gebruik van de mogelijkheid iets vals te laten klinken. Dit beperkt het orgelrepertoire echter tot muziek gecomponeerd vóór ongeveer 1650. Muziek van Bach en latere componisten is niet geschikt voor dit bijzondere orgel. Orgelliefhebbers komen van heinde en verre  om dit orgel te beluisteren en te bewonderen. De combinatie van koor en orgel is indrukwekkend.

Huidig gebruik

De monumentale kerk is in 1982 overgedragen aan de Stichting Oude Hollandse Kerken (SOHK). In 1990 begon men aan een grootscheepse restauratie die, na enkele onderbrekingen, eind 2003 werd afgerond. Er vinden nog kerkdiensten plaats van de hervormde gemeente Zeevang, maar verder leent de kerk zich uitstekend voor concerten, symposia, recepties en exposities. De kerk is officieel aangewezen als trouwlocatie van de gemeente Zeevang.

Auteur: Herman van Leuven / Redactie ONH i.s.m. Stichting Oude Hollandse Kerken

Publicatiedatum: 03/06/2011