De dood van een erfgooier

Begin twintigste eeuw groeiden enkele kleine Gooise dorpjes uit tot grote forenzengemeenten. De belangen van de nieuwe Gooiers botsten met die van de oorspronkelijke dorpelingen. De Gooise burgemeesters zagen met welgevallen de nieuwe inwoners toestromen. De dorpelingen, met name de erfgooiers, raakten door de verstedelijking in de knel en kwamen in verzet tegen de overheid. Het waren nu juist ook de burgemeesters die het voor het zeggen hadden in het bestuur van Stad en Lande van Gooiland, de eeuwenoude belangenorganisatie van de erfgooiers.

2 min

Verzet

De erfgooiers verzetten zich heftig tegen deze belangenverstrengeling en kozen als hun leider Floris Vos. Deze eigenaar van het landgoed Oud-Bussum was, hoewel afkomstig uit Utrecht, zelf ook een erfgooier. Onder zijn leiding volgden veel acties. Het kookpunt werd bereikt in het voorjaar van 1903. De burgemeester van Blaricum verbood het vee van onwillige erfgooiers toe te laten op de Blaricummer Meent.

Ze durven niet te schieten

Om de toegang via het zogeheten Meenthek te bewaken had de burgemeester steun gezocht bij de garnizoenscommandant van Naarden. Er werd een kleine eenheid militairen geposteerd bij het toegangshek. In het nauw gedreven erfgooiers probeerden hun koeien op een andere plek op de meent te brengen. Een klein groepje begon op enige afstand van het hek een opening te graven in de koedijk die rond de weidegronden lag. Het walletje bestond uit op elkaar gestapelde graszoden en was ongeveer een meter hoog. Terwijl ze doende waren, gelastte de bevelvoerende luitenant hen om zich te verwijderen. Indien geen gehoor werd gegeven zou er geschoten worden.

De jonge Laarder Hendrik Smit riep: ‘Ze zullen je op je eigen land niet doodschieten. Dat durven ze niet’. Maar ze durfden het wel. Er werd een schietbevel gegeven en de 22-jarige jongen werd dodelijk getroffen. Op een kruiwagen werd hij naar de pastoor van Blaricum gebracht. Daar overleed hij.Deze kwestie haalde de landelijke pers en de regering. Na jarenlang touwtrekken werd in 1912 deErfgooierswetingesteld, waarin de rechten van de erfgooiers werden vastgelegd en die tot rond 1975 in werking bleef.

Herinneringsplaats. Voor erfgooier Hendrik Smit komt op de plaats waar hij gedood werd een monument, aan het noordeinde van de Schapendrift te Blaricum.

Het haalde de landelijke pers.

Deze kwestie haalde de landelijke pers en de regering. Na jarenlang touwtrekken werd in 1912 deErfgooierswetingesteld, waarin de rechten van de erfgooiers werden vastgelegd en die tot rond 1975 in werking bleef.

Auteur: Frans de Gooijer

Uit de bundel Dood van een erfgooier – honderd plaatsen van herinnering tussen Vecht en Eem, een uitgave van de Stichting Tussen Vecht en Eem die najaar 2012 verschijnt.

Voor meer info bezoek http://www.tussenvechteneem.nl .

Bronnen:

Erfgooiers.com

Publicatiedatum: 28/03/2012