3 min

Dirk van den Broek

De Dirk van den Broek bevindt zich nog altijd op het Mercatorplein

Dirk van den Broek

Tegenwoordig beslaat het imperium van Dirk van den Broek tegen de honderd – vooral Amsterdamse – supermarkten, slijterijen, een drogisterijketen en vakantiewinkels. “Ondernemersgeest heb je bij je geboorte, dat heeft te maken met je afkomst en je opvoeding, waarbij je karakter gevormd wordt,” verklaart Dirk van den Broek zijn succes. Zijn ouders waren welgesteld, maar desondanks zuinig. De jonge Van den Broek kreeg niets cadeau. Al vroeg leerde hij zo zorgvuldig met geld om te gaan en hard te werken. Eigenschappen die tijdens zijn lange loopbaan bepalend zouden zijn.

Rond het Mercatorplein

Dirk van den Broek werd in 1924 geboren op een veeboerderij aan de toenmalige westrand van de stad. Amper een jaar later zou vlak naast de landerijen van zijn vader het Mercatorplein worden aangelegd. De jonge Dirk werd een vertrouwd gezicht in de stadsbuurt eromheen. Met paard en kar trok hij door de straten om schillen op te halen. Een meisje herinnert het zich nog goed: “Onder de bok, dus zijn zitplaats, had hij een hok met een paar konijntjes. Dat was altijd leuk, om die even te aaien.”

Daarnaast ventte Dirk ook de verse melk rechtstreeks uit van de boerderij. In 1939 kreeg hij van zijn ouders een ponywagen. Op de zijkant hingen reclameborden: “Denkt om uw gezondheid – Drink alleen melk van TBC vrij vee – Rechtstreeks van boerderij Eureka – Melk 3,5 ct, karnemelk 5 ct. Drie jaar later moest hij daarmee stoppen. De Duitse bezetter had besloten dat alle losse melk voortaan aan de zuivelfabrieken geleverd moest worden. De 18-jarige Dirk begon daarop een melkzaak aan het Mercatorplein. Zijn ouders wilden hem het geld lenen, maar dat moest hij wel met rente zien terug te betalen.

Tijd voor het gezin

Samen met de mooie donkerharige Joukje ging Dirk wonen aan de Orteliuskade, vlakbij het plein. Iedere ochtend om zes uur ging hij de deur uit. Met smetteloos witte stofjassen aan stonden hij en zijn vrouw dag in dag uit in de winkel de klanten te helpen. Ze verkochten melk, kaas, boter en aanverwante zaken. Die eerste jaren waren niet spannend, maar daardoor was er wel tijd voor de kinderen: “We hebben misschien te weinig van het leven genoten, maar we waren altijd op tijd thuis om te eten. Aan de eettafel vindt de opvoeding plaats.”

Zelfbediening

In 1948 gooide Dirk het roer weer om. Hij had gehoord over het fenomeen van de zelfbedieningszaak, een enorm succes in Amerika. Als een van de eerste in Nederland besloot hij zijn zaak om te bouwen. Hij trok de omringende winkeltjes erbij. Zo verdween bijvoorbeeld ‘Jantje van Alles’, herinnert een buurtbewoner zich:  “Een zaakje met een tot op het nerf versleten, houten, krakende vloer, waar zeker meer dan duizend huishoudelijke artikelen werden verkocht, van pannensponzen tot petroleum aan toe.”

De huisvrouwen stroomden toe in Van den Broeks hypermoderne zelfbedieningszaak. De eerste week had de boerenslimme ondernemer al een omzet van drieduizend gulden. Het assortiment werd steeds verder uitgebreid, Van den Broek had de smaak te pakken. In 1953 opende hij een grote supermarkt, vlakbij, op de Kinkerstraat. In Nederland had men zoiets nog nooit gezien: er waren vers vlees en vleeswaren te krijgen, groente en fruit, en ook brood en gebak. Er was zelfs een lunchroom! En alles even scherp geprijst. Ter vergelijking: Albert Heijn zou pas twee jaar later zijn eerste supermarkt openen. De Dirk van den Broek werd een begrip en is dat tot op de dag vandaag gebleven.

Auteur: Emma Los

Dirk van den Broek

Portret van supermarktmagnaat Dirk van den Broek en zijn eerste zelfbedieningswinkel aan het Mercatorplein.

Publicatiedatum: 14/03/2011