3 min

Duizenden Nederlanders zijn op 7 mei 1945 naar de Dam gekomen. De capitulatie van de Duitsers is eindelijk een feit. De oorlog is voorbij! Er klinkt muziek op de Dam: mensen zingen en joelen en draaiorgel ‘het Snotneusje’ draait allerlei bevrijdingsliedjes. Rond twaalf uur rijdt een kleine colonne Canadezen onder barstend gejuich de Dam op. Op dat moment zijn er nog veel Duitsers in de stad. De herensociëteit De Groote Club is tijdens de oorlog in beslag door de Duitse marine. De mariniers kijken vanaf het balkon toe hoe de Nederlanders de vrijheid vieren.

Foto menigte mensen op de Dam, Amsterdam. 7 mei 1945. Beeld: Nationaal Bevrijdingsmuseum Groesbeek

Duitsers schieten

Om drie uur beginnen de Duitse mariniers plotseling met mitrailleurs te schieten. Ze nemen posities in op het dak en werpen granaten richting de BS. De paniek is groot. Honderden mensen vluchten of zoeken dekking. Zo redt ‘het Snotneusje’ levens. Anderen mensen zoeken dekking achter prullenbakken, kiosken of lantaarnpalen. De BS opent nu het vuur op de Duitsers. De schietpartij duurt zo’n twee uur. Tussendoor bieden aanwezige padvinders, Rode Kruis-medewerkers en verplegers hulp aan de slachtoffers.

Slachtoffer van Duits mitrailleurvuur vanuit de Groote Club op de Dam wordt door een padvinder op een bakfiets afgevoerd. Foto: Willem van de Poll / Nationaal Archief

Staakt het vuren

Er zijn verschillende lezingen over de manier waarop de schietpartij is beëindigd. Volgens één verhaal eindigt de schietpartij op de Dam na het afvuren van bazooka granaten vanuit het Paleis richting  De Groote Club. Volgens een andere lezing greep majoor Overhoff van de BS met gevaar voor eigen leven in. Hij reed met een motor tussen de schietende partijen en bracht de soldaten van de Duitse marine tot een staakt het vuren. Volgens een artikel in Vrij Nederland uit 1981 was het een Oostenrijkse immigrant die de Duitse commandant aan de telefoon kreeg en hem aanmaande zijn soldaten te bedaren. Volgens journalist Auke Kok hebben commandanten van beide partijen de schietende partijen tot bedaren gebracht.

Manschappen van de Binnenlandse Strijdkrachten in het Beurspoortje tijdens de schietpartij op de Dam. Foto: Willem van de Poll / Nationaal Archief

Gespannen sfeer

Men weet nog steeds niet goed waarom de Duitsers zomaar begonnen te schieten. Er ging een verhaal rond dat het gefrustreerde dronken soldaten waren die hun verlies niet konden aanvaarden. Dat blijkt een mythe te zijn. Echter, het lijkt er steeds meer op dat de sfeer op de Dam grimmiger was dan lang werd gedacht. Op de Dam werden ‘moffenhoeren’ kaalgeknipt en mishandeld. De Binnenlandse Strijdkrachten (BS) ontwapenden Duitse soldaten hardhandig en arresteerden NSB’ers. Dit ging beiden tegen de gemaakte afspraken in: dat zouden de Canadezen doen.

Als achter het Paleis een Duitse soldaat weigert zich door de BS te ontwapenen wordt hij doodgeschoten. Dit zou een de aanleiding geweest kunnen zijn voor de schietpartij.

Het Damincident, 7 mei 1945. Bron: BeeldbankWO2

Slachtoffers herdenken

Altijd ging men uit van de 19 tot 22 doden, zoals vermeld in de krantenberichten van toen. Zonder slachtofferlijst bleef het de vraag waarop deze cijfers gebaseerd waren en wie deze laatste groep slachtoffers van de oorlog waren. Stichting Memorial voor Damslachtoffers 7 mei 1945 is aan de slag gegaan om hun identiteit te achterhalen. Uiteindelijk zijn 32 slachtoffers geïdentificeerd. Er vielen meer dan tweehonderd gewonden.

Op 7 mei 2016 is door de toenmalige Burgemeester Eberhard van der Laan en nabestaanden van slachtoffers een nieuw monument voor de tot nu toe bekende slachtoffers onthuld. Het monument bestaat (nu) uit 32 naamstenen. De stenen liggen op de noordzijde van de Dam, tussen Damrak en Nieuwendijk.

Bron: Stichting Memorial voor Damslachtoffers 7 mei 1945 

Publicatiedatum: 26/11/2014