2 min

Gelukkig of bedroefd

Geboorte, huwelijk en overlijden. Voor de burger zijn het de meest gelukkige of meest droevige momenten in het bestaan. Voor de overheid is het een kwestie van administratie. Nou ja, die verheugt zich natuurlijk óók in het welzijn van haar burgers. Maar om die zelfde burgers te kunnen besturen zullen ze bij de overheid wel bekend moeten zijn. Want dat is de historische achtergrond van de Burgerlijke Stand. Opmerkelijk is trouwens dat bij geboortes de vader (of de vroedvrouw) het kindje vroeger mee moesten nemen en aan de ambtenaar van de Burgerlijke Stand laten zien. Maar gelukkig voor de jong geborenen heeft die verplichting niet lang geduurd.

Burgelijke Stand.

Soldaten, belasting en rijbewijzen

De invoering van de Burgerlijke Stand gaf iedereen een ‘second life’ op papier: een tweede bestaan, maar dan in de administratie van de overheid. Hoe oud je was, wie je ouders waren, met wie je getrouwd was: dat lag sinds 1811 officieel vast. Dat was belangrijk, of het nu om het recht op erfenissen, om de huwbare leeftijd, om het innen van belastingen of om de dienstplicht ging. Want soldaten, daar was de overheid op gebrand, al hebben we het dan niet over de eigen overheid, maar de Franse, want Nederland zuchtte toen onder het juk van de Franse keizer Napoleon. Maar toen die in 1813 het veld moest ruimen, werden veel van zijn bestuurlijke hervormingen gehandhaafd. Zo ook de Burgerlijke Stand. In de loop der jaren werden er alleen maar meer zaken gekoppeld aan leeftijd of het al of niet getrouwd zijn. Zoals kiesrecht, het mogen afleggen van rijexamens, inentingen van kinderen of rechten in de sfeer van uitkeringen of belastingen. Ons leven is ondenkbaar zonder Burgerlijke Stand. Alle reden voor het vieren van het 200-jarig bestaan ervan.

Misbruik

Maar hoe die registratie van persoonsgegevens ook misbruikt konden worden lieten de oorlogsjaren 1940-1945 zien. Zo riepen de Duitse bezetters Nederlandse jongens vanaf hun 16de jaar op voor werk in Duitsland. Dat sommigen daar aan wisten te ontkomen door een vals geboortejaar op te geven leert het verhaal van Piet Jonges uit Neck. In het trouwboekje van zijn ouders werd Piets geboortejaar 1928 veranderd in 1929 en dat kwam ook in zijn persoonsbewijs te staan. Dat gaf hem respijt; voldoende tot het einde van de oorlog.

Publicatiedatum: 18/03/2011