Strenge vormen en vlakken, trotse huizen langs donkere grachten en bomen die zwart afsteken tegen grauwe luchten. Fors en monumentaal, maar ook ijl en vergankelijk. Zo is het Amsterdamse werk van de uit de hoofdstad afkomstige kunstschilder Willem Witsen te typeren. Het werk van Witsen neemt een bijzondere plaats in in de verscheidene kunstvormen die aan Amsterdam worden gewijd en geven een mooi zicht op de stad rond 1900.
>“In deze gemeente is aangekomen en logeert in het hotel de Beurs van den Heer Kellij een vreemdeling, genaamd Claude Monet, oud 31 jaren, schilder. Hij is vergezeld van vrouw en kind, en heeft het plan hier eenigen tijd te vertoeven om zijne kunst uit te oefenen.”Zo maakte de Zaanse politie in 1871 melding van de aankomst van Claude Monet in Zaandam. De vier maanden die de kunstschilder doorbracht in de Zaanstreek behoren tot een productieve periode in zijn leven.
>In 1884 bezocht de beroemde Oostenrijkse keizerin Sissi de bollenstreek rond Egmond aan den Hoef. Niet om de velden vol tulpen en andere bloemen te aanschouwen, maar om een schilderij van dit typisch Hollandse beeld te kopen. De gelukkige kunstschilder van wie Sissi het schilderij kocht, was de Amerikaan George Hitchcock.
>Wie dacht dat de grootste kunstwerken van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog in de musea bleven hangen zit er volledig naast. Deze lagen veilig opgeslagen in verschillende bunkers in de duinen. Het eerste idee hiervoor ontstond naar aanleiding van een reis naar Spanje door Jonkheer Willem Sandberg, destijds conservator van het Stedelijk Museum Amsterdam. Hij begon in 1939 met de aanleg van een bomvrije bunker in de Castricumse duinen die het nationaal kunstbezit moest beschermen tegen de gruwelen van de oorlog.
>Het Gooi staat met name bekend om de kunstenaars die vanaf het derde kwartaal in grote groepen kwamen: de Haagse Scholers. Ook hebben er kunstenaars gewoond en gewerkt in het Gooi die tot de tweede generatie vernieuwers behoorden: Ferdinand Hart Nibbrig, Jan Sluijters, maar ook kunstenares Jo Koster zijn hier sprekende voorbeelden van.
>Vanaf het laatste decennium van de negentiende eeuw tot en met de Eerste Wereldoorlog veranderde er veel in de maatschappij; deze periode kan dan ook met recht worden beschreven als een overgangstijd. Er werden bijvoorbeeld veel ontdekkingen gedaan (telefonie, elektriciteit, massaproductie) en de industrialisatie groeide snel. In de kunsten veranderde er in die periode ook veel. Er ontstonden destijds dan ook diverse nieuwe kunststromingen. Het werk van Vincent van Gogh heeft vanaf het begin van de twintigste eeuw tal van kunstenaars beïnvloed en hun oeuvre bepaald. Bijvoorbeeld het werk van van de in Bussum wonende Adri en Gretha Pieck.
>In Parijs had het echtpaar voor het eerst van Laren gehoord en toen ‘moesten ze er wel heen’. Zoals zovele artistiekelingen begin twintigste eeuw was het echtpaar Singer na aankomst getroffen door de natuur en de sfeer in het onbedorven Laren en vestigden zij zich hier voor lange tijd. De steenrijke miljonairs bouwden hier een uitgebreide kunstcollectie op die Anna na de dood van haar man William in 1943 onderbracht in een stichting. In de jaren 50 groeide dit uit in het uitgebreide kunst- en cultuur centrum dat het Singer Laren dezer dagen is.
>Hij was een van de belangrijkste schilders van de Haagse School, de stroming die de Nederlandse landschapsschilderkunst weer nieuw leven in blies. Hij was de enige leermeester van Van Gogh, het zoontje van een dominee, romantische schilder van Oosterbeek, het Scheveningse Strand en een beroemde kudde schapen. Dit allemaal is Anton Mauve (1838-1888).
>Initiatiefnemer van het Nollenproject is beeldend kunstenaar Ruud van de Wint (1942 – 2006). In 1980 trekt hij zich terug in het binnenduingebied De Nollen, toen een verwaarloosd stukje Niemandsland gelegen aan de rand van Den Helder. In 25 jaar verandert hij het onbestemde gebied in een ‘landschap van de verbeelding’.
>Het was de kunstschilder Martin Borgord die zijn vrienden William en Anne Singer in de zomer van 1903 meenam naar zijn geboorteland Noorwegen. William had nauwelijks een voet aan land gezet of hij sprak de legendarische woorden ‘I have found my country’. In de foyer van het Singer Museum hangen schilderijen die de Amerikaanse schilder in Noorwegen schilderde.
>In de donkere decemberdagen worden automobilisten die via Amsterdam-Noord door Landsmeer en Den Ilp rijden, ieder jaar getrakteerd op sfeervolle kerstverlichting. Ooit begonnen als ‘het gezellig maken van het dorp’, is het uitgegroeid tot een attractie voor toeristen en automobilisten tijdens de kerst. De laatste paar jaren wordt de lichtjesroute steeds groter en verzinnen de bewoners van de dorpen steeds meer uitstapjes naar het lichtjesavontuur. Zo kan er met een paardentram langs alle verlichte huizen gereden worden en wordt er een kerstmarkt gehouden met vrolijke muziek.
>In 1905, toen hij nog niet de internationaal befaamde kunstenaar was die hij later zou worden, verbleef Picasso enkele weken in onze regio. Hij tekende en schilderde in Schoorl, Hoorn en Alkmaar. Waarom ging hij onze kant uit voor een vakantie?
>Hotel Spaander in Volendam dankt zijn naam aan Leendert Spaander ( 1855 – 1955) die samen met zijn jonge vrouw Aaltje Kout in 1881 een cafe begon aan de dijk. Juist in deze tijd werden de oude vissersdorpen langs de Zuiderzee ontdekt door kunstenaars die zich voelden aangetrokken tot het authentieke en schilderachtige leven van de bewoners. Leendert had, dankzij zijn talenkennis, al in een vroeg stadium kennis gemaakt met deze schare kunstenaars. Hij was van plan om van zijn café een ontmoetingsplaats te maken voor kunstenaars, het liefst van buitenlandse komaf. Al snel groeide Hotel Spaander uit tot een begrip in de kunstenaarswereld. Mede door deze buitenlandse kunstenaarskolonie werd Volendam wereldberoemd.
>Hij werd als een ware held in Amerika binnengehaald. De kranten stonden er vol van. Veel musea in binnen- en buitenland bezitten zijn schilderijen. Toch zijn de schilderijen van Albert Neuhuys nog maar weinig te zien. Wie was deze bekende schilder van de Larense School?
>In een houten hutje aan de Noolseweg in het Gooise Blaricum had schilder Piet Mondriaan tussen 1915 en 1919 zijn atelier. Het was in dat hutje dat hij zijn eerste abstracte werk schilderde.
>Willem Aten (1894-1973) hanteerde een grijs palet en schilderde bij voorkeur lege landschappen, gestoffeerd met enkele huizen, bootjes en grillige waterpartijen. ,,Van al die mooie frisse kleurtjes op mijn palet maak ik in een uur één grauwe massa”, zei hij eens met de nodige ironie over de grijsheid van zijn schilderstijl. Dat was andere koek dan de kleurrijke uitbundigheid en speelsheid van de expressionisten. Aten koos voor een sober realisme zonder tierlantijnen en volgde daarmee een trend in de Zaanse schilderkunst die in de jaren twintig en dertig in zwang was.
>Dat de in Koog aan de Zaan geboren Jan Kruijver (1869-1950) een grote voorliefde aan de dag legde voor het afbeelden van molens, is niet verwonderlijk. Kruijver kreeg het met de paplepel ingegoten als zoon van een molenaar.
>Anton Heyboer (1924-2005) woonde vanaf begin jaren zestig in een oude loods in Den Ilp, midden in Waterland. Hier bouwde hij aan een indrukwekkend oeuvre dat geschat wordt op enkele tienduizenden kunstwerken. Verzamelaars en museumconservatoren waarderen voornamelijk zijn vroege werk uit de jaren vijftig en zestig, bestaande uit sobere etsen en gouaches. Bij het grote publiek stond Heyboer vooral bekend om zijn excentrieke levensstijl. Hoewel hij zelden zijn stek in Den Ilp verliet, vergaarde Heyboer door een aantal opmerkelijke tv-optredens de reputatie van knotsgekke kunstenaar, levend in een rovershol temidden van zijn ‘vijf bruiden’.
>“Word maar geen schilder. Leer maar een vak.” Dat kreeg Jan de Boer als jongeling te horen van leermeester Willem Jansen. De Boer volgde die raad op. Hij werd huisschilder.
>Gerrit de Jong (1905-1978) waagde in de crisisjaren de riskante stap om van de kunst te gaan leven. Dat was geen vetpot. In de oorlogsjaren ruilde hij zelfs zijn schilderijen voor etenswaren.
>