4 min

Het menselijk lichaam verbeelden zoals het is – dat is niet zo vanzelfsprekend. We idealiseren al eeuwen ons eigen en andermans voorkomen. Nu doen we dat met Photoshop, plastische chirurgie en filters op sociale media. In de zeventiende eeuw deden ze dat in kunstwerken. Maar Rembrandt niet. Hij keek met een open en nieuwsgierige blik naar anderen ー en naar zichzelf ー en gaf mensen vaak heel realistisch weer. In de groepstentoonstelling RAUW vormen Rembrandts etsen de inleiding voor het werk van dertien hedendaagse kunstenaars. Centraal staan kunstwerken van onder andere Melanie Bonajo, Marlene Dumas, Buhlebezwe Siwani, Aline Thomassen en Natasja Kensmil.

Alle kunstenaars in deze tentoonstelling geven een realistische kijk op het menselijk lichaam, zijn natuurlijke functies en de manieren waarop we onszelf presenteren aan de buitenwereld. Een welkom en ontnuchterend alternatief voor het heersende ideaalbeeld. De kunstwerken zijn soms kwetsbaar, soms krachtig, soms confronterend, maar altijd rauw. RAUW is van 22 januari t/m 22 mei 2022 te zien in Museum Het Rembrandthuis. Ook maakt het museum een online talkshow en een podcast over beeldvorming en zelfbeeld in tijden van sociale media.

Aline Thomassen, Zonder titel, 2017 en 2018. Courtesy de kunstenaar.

Het natuurlijke lichaam

In het eerste deel van RAUW gaat het over het menselijk lichaam en al zijn natuurlijke functies. Marlene Dumas en Melanie Bonajo richten zich in hun kunstwerken op een alledaagse handeling: plassen. De vrouw op de lithografie van Dumas is ontdaan van al haar persoonlijke kenmerken, haar vulva is bijna abstract; zonder context of sensuele onthulling doet dat lichaamsdeel niet langer erotisch aan. Bonajo’s videowerk Pee on Presidents toont ruim 500 foto’s van vrouwen die plassen in de openbare ruimte. Dit is nog niet zo makkelijk; de vrouwen zoeken een geschikte schuilplaats en wringen zich in allerlei bochten. In de fotowerken van zowel Alix Marie als Paul Kooiker ligt de nadruk op de menselijke huid. Door (soms extreem) in te zoomen, worden “imperfecties” als hielkloven of een grote blauwe plek goed zichtbaar – deze mogen er volgens beide kunstenaars gewoon zijn.

Buhlebezwe Siwani toont in haar videowerk Ziseright iBabiez een reinigingsritueel dat ook een symbolische en spirituele waarde heeft, waarin het Zwarte lichaam centraal staat. De kunstwerken van Alex Farrar en Rineke Dijkstra bieden een zachte blik op het lichaam; Farrar pleit met zijn “zweetschilderijen” voor een herwaardering van zweten, terwijl Dijkstra in haar fotoserie het krachtige en tegelijk meegaande lichaam van vrouwen vlak na een bevalling heeft vastgelegd. De schakel tussen de beide tentoonstellingszalen zijn twee kunstwerken van Shannon Finnegan: meubilair waarmee hen verwijst naar problemen die mensen met een fysieke beperking hebben. Finnegan biedt bezoekers een moment van rust, maar houdt publieke instellingen ook een spiegel voor door de teksten op de meubelstukken.

Links: Melanie Bonajo, Thank You For Hurting Me, I Really Needed That, 2005-2015. Courtesy de kunstenaar & AKINCI Gallery. Rechts: Alix Marie, Bleu, 2016. Courtesy de kunstenaar.

Beeldvorming en zelfbeeld

In het tweede deel van de tentoonstelling gaat het over de manieren waarop we onszelf presenteren aan de buitenwereld, en hoe we naar anderen kijken. In de kunstwerken van Melanie Bonajo en Natasja Kensmil wordt zelfpromotie in twijfel getrokken. Bonajo fotografeerde zichzelf voor haar ‘anti-selfies’ elke keer dat ze huilde, terwijl Kensmil de schaduwzijde van regentessenportretten toont. Milan Gies en Verena Blok richten zich in hun beider werk op beeldvorming van mannelijkheid. Gies fotografeert thuisloze mannen die grotendeels onzichtbaar zijn in onze samenleving. Blok zoekt met haar intieme Polaroids naar “een zachtere man” binnen de machocultuur in Polen. De kunstwerken van Aline Thomassen en Jeroen Schokkin gaan over universele menselijke ervaringen. Thomassen duikt onder de huid van de vrouwen op haar grote aquarellen: ze kijkt voorbij het uiterlijk en toont de sporen van verlies, liefde, pijn en dood. De ruimtelijke installatie van Schokkin, opgebouwd uit mallen van zijn eigen lichaamsdelen, vertegenwoordigt de confrontatie van de kunstenaar met zijn vergankelijkheid.

Links: Rembrandt, Bedelaar met een houten been, ca. 1630. Collectie Museum Het Rembrandthuis. Rechts: Rembrandt, Naakte vrouw, zittend op een heuveltje, ca. 1631. Collectie Museum Het Rembrandthuis.

Over de tentoonstelling

In RAUW zal het werk van dertien hedendaagse kunstenaars getoond worden: Melanie Bonajo (1978), Marlene Dumas (1953), Alix Marie (1989), Buhlebezwe Siwani (1989), Alex Farrar (1986), Rineke Dijkstra (1959), Paul Kooiker (1964), Milan Gies (1977), Jeroen Schokkin (1989), Verena Blok (1990), Aline Thomassen (1964), Natasja Kensmil (1973) en Shannon Finnegan (1989). In de tentoonstelling zijn ook tien etsen van Rembrandt (1606-1669) te zien.

De tentoonstelling RAUW is van 22 januari t/m 22 mei 2022 te zien in Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam. Kijk voor meer informatie over openingstijden en toegangsprijzen op de website van het museum.

Still: Melanie Bonajo, Pee on Presidents, 2012, HD-video bestaande uit 500 foto’s (1998-2013). Courtesy de kunstenaar & AKINCI Gallery.

Bron: Museum Het Rembrandthuis

Publicatiedatum: 24/01/2022