3 min
Met state-of-the-art onderzoekstechnieken hebben we beter dan ooit door de verf heen kunnen kijken en hebben we de eerste aanzet van De Nachtwacht gevonden: de eerste schets die Rembrandt maakte op het doek.
Schets onder De Nachtwacht. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
2. Extra zwaard
Rembrandt leek vrij zelfverzekerd met zijn compositie. Hij maakte een paar kleine wijzigingen. Zo schilderde hij minder speren dan eerst geschetst. Ook zijn er aanwijzingen voor een extra zwaard tussen de kapitein en de luitenant.
Een extra zwaard. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
3. Verdwenen veer
Rembrandt maakte later in het schilderproces meerdere kleine wijzigingen. Zo ontdekte we dat Rembrandt eigenlijk een veer had geschilderd op de helm van de schutter Claes van Cruijsbergen. Op de ijzer-kaart van de macro-XRF scan zien we de veer staan, op het uiteindelijke werk niet.
Een verdwenen veer. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
4. Citroenen
Een pigment dat het giftige arseen bevat werd gebruikt voor het schilderen van citroenen in stillevens. Rembrandt gebruikte het echter in heel iets anders: het uitbundige borduurwerk van Van Ruytenburch’s jas en mouwen.
Borduurwerk van citroenpigment. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
5. Vervorming
We hebben wat vervormingen van het doek waargenomen, met name linksboven. Dit is ontstaan in de Philipsvleugel toen het hoofdgebouw gerenoveerd werd. Deze vervorming herstellen is het meest urgent tijdens de behandeling.
Vervorming van het doek. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
6. Verdwenen verf
Slijtage is een oorzaak voor het verdwijnen van verf. Zo zie je op de kopie toegeschreven aan Gerrit Lundens een rookwolk, op De Nachtwacht is deze verdwenen. In de loodkaart van de scans zien we de rookwolk nog wel.
Een verdwenen rookwolk. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
7. Zwarte stippen
In de loop der eeuwen is op sommige plekken het lood in de verf gaan reageren met de olie. Dit resulteerde in kleine witte puistjes als het ware. Die zijn eraf gevallen of verwijderd tijdens het schoonmaken. Wat achterbleef zijn kleine zwarte stippen.
Zwarte stippen. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
8. Verkleurde verf
Rembrandt gebruikte het blauwe pigment smalt. Dat is gemaakt van kobalt-houdend glas. Dat is alleen niet stabiel en door de eeuwen heen is dit bruin geworden. Dat zie je onder meer in het paarse kostuum van de schietende musketier.
Verkleurde verf. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
9. Grijze waas
Oude vernis zorgt voor een verlies aan contrast. Die wordt namelijk broos en kruimelig en zorg voor een grijzige waas. De huidige vernis uit de jaren ’70 is nog niet zo vergeeld, maar stukken met oudere vernis eronder zijn al wel verkleurd.
Oude verniswaas. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
10. De hond
We begonnen het onderzoek met de veronderstelling dat de verkleuring van de hond het gevolg was van chemische reacties in de verf. We zijn er nu achter gekomen dat dit niet het geval is! Het komt door de slijtage van de verf. De top lagen zijn verdwenen dus zie je nu de schetslaag.
Het hondje. Beeld: Rijksmuseum Amsterdam.
Bekijk hier al het laatste nieuws over Operatie Nachtwacht van het Rijksmuseum.
Bron: Rijksmuseum Amsterdam
Vul deze informatie aan of geef een reactie.