2 min

Voorgeschiedenis

Al vanaf de elfde eeuw wordt Ruigoord bewoond. In de elfde en twaalfde eeuw brak een periode aan van stormvloeden en overstromingen. Het veen werd weggeslagen en het IJ breidde zich uit. Omdat Ruigoord op een hoge en stevige oeverwal lag bleef het gespaard als eiland in het deel van het IJ dat de Houtrak werd genoemd. Het stond in die tijd bekend als ’t Ruyghe Oort. In 1835 werd er voor het eerst op Ruigoord als eiland een huis gebouwd. Na de inpoldering van het IJ in 1873 was Ruigoord geen eiland meer maar verworden tot een verhoging in de nieuwe Houtrakpolder. De nieuwe landerijen in de IJpolders moesten worden bewerkt en de geronselde landarbeiders uit West-Friesland en Zeeland werden gehuisvest op Ruigoord. Naast een dorp met een café werd er 1892 ook een rooms-katholieke kerk gebouwd. Het dorp groeide uit tot er zo’n tweehonderd mensen woonden. Er kwamen een schooltje en een bank maar Ruigoord bleef verstoken van gas en riolering.

Het eiland Ruigoord.

Havenplannen

In 1964 besloot de Amsterdamse gemeenteraad om een groot deel van de IJpolders en de Houtrakpolder te bestemmen als haventerrein. Er waren plannen om havens te graven en petrochemische industrie te vestigen. De bewoners van Ruigoord werden uitgekocht en er werd een begin gemaakt met het opspuiten van zand. Slechts enkele bewoners verzetten zich.

Het westelijke deel van het IJ met het eiland Ruigoord, 1783.

Kunstenaars

Eind 1972 werd Ruigoord echter ontdekt door Amsterdamse kunstenaars en sloop van het dorp in 1973 werd voorkomen. In 1991 werd het hele gebied bestemd voor een gemengd industrie- en haventerrein met veel groen. In dit bestemmingsplan zou Ruigoord grotendeels moeten verdwijnen. Na een langdurige juridische strijd werd een deel van de Houtrakpolder, inclusief het dorp Ruigoord, per 1 januari 1997 onderdeel van de gemeente Amsterdam. Ondanks protesten werd er 1997 begonnen met het graven van de Afrikahaven. De haven werd in 2001 opgeleverd. In 2009 werd door Vopak een begin gemaakt met de aanleg van een terminal met 620.000 m3 aan opslagtanks. De terminal was vooral bestemd voor de opslag en mengen van benzine en andere lichte olieproducten.

Affiche voor tentoonstelling ‘Ruigoord, vrijhaven voor kunstenaars. Portretten door Van der Vegt (The Sixties Now)’.

Ruigoord gespaard

Was het eerst nog de bedoeling vrijwel geheel Ruigoord af te breken, in 2000 viel het besluit om het dorp te sparen. Tegenwoordig is Ruigoord een culturele broedplaats in een groene oase. Wonen mag er niet meer zomaar. De woningen zijn tot ateliers bestemd en er werken ruim zestig kunstenaars. Ook worden er veel openbare activiteiten georganiseerd. Zie voor het programma Ruigoord Culturele Vrijhaven.

Gezicht vanaf Ruigoord oostwaarts.

Publicatiedatum: 25/06/2011