2 min

Geschiedenis

Nadat men in de vijftiende en zestiende eeuw tevergeefs een aantal malen had geprobeerd de Zijpe droog te maken, slaagde men hierna voorgoed in 1597. Op 11 februari van dat jaar werd de sluis aanbesteed. Het functioneerde als schutsluis tussen de Groote Sloot, het belangrijkste kanaal in de Zijpe, en de zee. De sluis verloor zijn zeewerende functie pas in 1847, toen ten noorden van de Zijpe de Anna Paulownapolder werd drooggemaakt. In 1630 is de sluis mogelijk iets verder zeewaarts gelegd, te zien aan een herdenkingssteen. In 1711 werd deze grondig gerepareerd, maar achttien jaar later sloeg ook hier de paalworm toe. In 1760 besloot men tenslotte de sluis voor een zo groot mogelijke deel in steen te herbouwen. Dat werd in 1765 voltooid. Twee gedenkstenen in het buitensluishoofd herinneren aan de bouw. Het is niet bekend wanneer de sluis met drie paar vloed- en ebdeuren werd uitgerust. In de zeventiende eeuw werd het een gebruik de uitwaterende sluizen van de Schermerboezem met ebdeuren aan het binnensluishoofd uit te voeren, om zo in droge perioden het water te kunnen vasthouden.

De ‘Grote-’ of ‘Oudesluis’ in Oudesluis. Bron: Provincie Noord-Holland.

De droogmakerij van de Anna-Paulownapolder deed de Oudesluis niet alleen zijn zeewerende functie verliezen, maar maakte ook het schutten overbodig omdat de polders gemeen lagen. In 1987 werd over het buitensluishoofd een matalen schuif aangebracht. Deze doet afbreuk aan de monumentale belevingswaarde van de sluis. Oorspronkelijk lag er een houten vaste brug over het buitensluishoofs, deze is in 1947 vervangen door een betonnen brug.

Gedenkstenen

Er zijn vier gedenkstenen. Twee identieke stenen bevonden zich vroeger in de voorstijl van het buitensluishoofd. Toen daar de schuif werd aangebracht, verplaatste men de stenen naar de vleugelmuren ervoor. De stenen bevatten een schild met een zwaan en links de vermelding ‘Anno’ en rechts ‘1764’. Daaronder staat links ‘Anno’ en rechts ‘1765’. Naast de deurkassen van de voormalige vloeddeuren van het buitensluishoofd zijn de twee andere stenen aangebracht. In de westelijke wand is een steen met neo-maniëristische cartouche en de tekst: ‘Als duysent en (zes?) hondert yaer/ en dartich (een?) ghekoomen waar/ doe d’oceaen ons draygde fel/ la?yd Yacob van den Grave wel/ aen mijn den allereersten steen/maar benningh mijn voltrock meteen’. De steen dateert vermoedelijk van 1630, het jaar waarin de sluis waarschijnlijk werd herbouwd. In de oostelijke wand is een rechthoekige hardstenen gedenksteen waarvan de tekst nauwelijks leesbaar is.

Sluiswachterswoning

De sluiswachterswoning staat ten oosten van de sluis. Het dateert uit 1914.

Adres: Noorderweg 18, Oudesluis

Publicatiedatum: 10/03/2012