
De Amsterdamse kraakbeweging had in de aanloop naar de troonopvolging de messen geslepen en opgeroepen om die dag te demonstreren tegen het regeringsbeleid en de geldverslindende inhuldiging. Zowel de krakers als het gezag stonden die dag op scherp maar konden niet vermoeden dat het zo uit de hand zou lopen.
Geen woning geen kroning
In de weken voorafgaand aan de troonopvolging is de stad vol gekalkt met leuzen zoals “geen woning, geen kroning” , “Kein Haus, kein Claus” en “Trix is ook niks”. Er leeft grote onvrede over de haperende aanpak van de enorme woningnood en de werkloosheid door het rechtse kabinet-Van Agt. Niet alleen bij de kraakbeweging, maar ook bij jongerenorganisaties en linkse partijen heerste het gevoel dat het tijd werd voor een groot protest. Gezamenlijk wil men de inhuldiging aangrijpen om aandacht te vestigen op het probleem van de woningnood die sinds de wederopbouw niet zo nijpend is geweest.

Rellende menigte op het Waterlooplein tijdens de inhuldiging van Beatrix Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Enorme politiemacht op de been
De regering en de gemeente Amsterdam is er alles aangelegen om de dag ordelijk te laten verlopen. Er is een politiemacht van 6000 man op de been gebracht, waaronder 1800 ME-ers. De directe omgeving van de Dam is hermetisch afgegrendeld en de binnenstad wordt met twee veiligheidslinies van de ME omringd. Rond elf uur ’s morgens breekt het eerste krakersopstootje uit in de Kinkerstraat, in Amsterdam-West. Doordat de communicatie van de politie wordt verstoord, waarschijnlijk door een stoorzender op het dak van kraakpand De Groote Keijser, ontaardt het opstootje in flink machtsvertoon van de ME. De opgefokte menigte begeeft zich naar de Dokwerker bij het Waterlooplein waar voor die dag een grote protestactie staat gepland.
Slag om de Blauwbrug
Eenmaal bij de Dokwerker wil men via het Waterlooplein naar de Dam lopen. Bij de Blauwbrug stuit men op de eerste veiligheidslinie van de ME. Een onderhandelings-poging van de commandant met de krakers loopt op niets uit. In een mum van tijd is het hele gebied ontaard in een grote chaos. De Slag om de Blauwbrug is begonnen, naar later blijkt de ergste rellen in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog. De ME is niet bestand tegen de vechtende mensenmassa en de stenenregen die op de politie neerdaalt. Niet eerder is de politie geconfronteerd met zo’n rellende mensenmassa. De Blauwbrug wordt opgegeven en de ME trekt zich terug op het Rokin en in de Damstraat op de binnenste veiligheidslinie, 100 meter van de Nieuwe Kerk.

Rellen op het Rokin tijdens de inhuldiging van Beatrix in 1980 Beeld: Stadsarchief Amsterdam.
Inhuldiging gaat gewoon door
Intussen zijn de plechtigheden volgens het draaiboek verlopen, inclusief balkonscène en de oversteek van het Paleis naar de Nieuwe Kerk. Tijdens de inhuldigingsspeech van koningin Beatrix horen de genodigden in de kerk het geluid van overvliegende politiehelikopters en loeiende sirenes. Het moge duidelijk zijn dat buiten de stad in brand staat. Op het Rokin, waar de vrijmarkt zich afspeelt, komt het tot een nieuwe confrontatie tussen demonstranten en ME-ers. De etalage van Vroom & Dreesman wordt geplunderd. Even wordt gevreesd dat de relschoppers ook door de eerste linie heen breken en de politie de dienstwapens moet gebruiken. Door het veelvuldig gebruik van traangas en watertanks lijkt de ME de binnenste ring te kunnen veiligstellen. Tot in de avond blijft het tot confrontaties komen. In het nauw gedreven ME-ers gooien terug met stenen. Uiteindelijk zullen 200 mensen en tientallen agenten gewond raken. Achteraf is het een wonder dat er geen doden zijn gevallen.
Die avond zag heel Nederland de beelden op tv met algehele verbijstering tot gevolg. Nog nooit is er zoveel geweld geweest op straat, on-Nederlands. Nadien is het nooit meer tot zulke ernstige rellen gekomen. Een groter contrast tussen de recente feestelijke inhuldiging van koning Willem-Alexander en die van zijn moeder is haast niet denkbaar.

Inhuldiging van koningin Beatrix in de Nieuwe Kerk (1980) Beeld: Nationaal Archief via Flickr Commons. Fotograaf:Koen Suyk / Anefo
Klik hier om terug te keren naar het route-overzicht.
Maand van de Geschiedenis 2015: Tussen Droom en Daad
Ieder mens heeft dromen en idealen, zo ook de krakers in dit verhaal. Sommige dromen zullen altijd dromen blijven, maar andere worden verwezenlijkt. Verschillende dromen hebben geleid tot daden die vervolgens hebben bijgedragen aan de wereld zoals we die nu kennen: een product, beweging, ontmoeting, gebouw, politiek systeem of kunstwerk. Wat is er nodig om van een droom een daad te maken? In het kader van de Maand van de Geschiedenis 2015 (oktober) zijn hier dromen, dromers, daden en doeners uit het Noord-Hollands cultureel erfgoed verzameld. Voor alle verhalen over ‘Tussen Droom en Daad’, klik hier.
Publicatiedatum: 02/10/2013
Vul deze informatie aan of geef een reactie.