Amsterdam beschikt weer over een vondelingenkamer, waar radeloze moeders hun pasgeboren baby achter kunnen laten. Vondelingenkamers zijn een moderne variant van de vondelingenmolens die in vroeger eeuwen in kloosters werden gebruikt.
>Aanstaande donderdag geeft Nanda Geuzebroek een lezing over hoe omgegaan werd met de vondelingen in het Aalmoezeniersweeshuis in Amsterdam van 1780 tot 1830. Het innameboek uit 1791 is bewaard gebleven, met daarin geplakt de kleine briefjes die vaak tussen de babykleertjes werden gevonden.
>
1 min
Vanaf eind zeventiende eeuw monsterden weesjongens uit het Haarlemse Burgerweeshuis aan bij de VOC, waar ze als matroos of timmerman op de schepen aan de slag gingen. Van de 161 jongens die tussen 1691 en 1805 vertrokken, zijn er 75 overleden tijdens de lange reis. Van 30 weesjongens zijn behalve de vertrekdatum en het schip geen gegevens bekend. Slechts 39 van de jongeren die naar Indië waren vertrokken keerden naar Haarlem terug. Dick van Gijlswijk dook in de archieven om het lot van deze Indiëgangers vast te leggen.
>In het verarmde Amsterdam van de negentiende eeuw werden jaarlijks honderden kinderen te vondeling gelegd. Nanda Geuzebroek verdiepte zich in het droevige verhaal van deze kinderen. Haar onderzoek resulteerde in een boek en een bijzondere tentoonstelling, die tot 4 oktober 2020 in het Amsterdamse Stadsarchief te zien is.
>‘Arme mensen hebben arme kinderen. Hun lot was vroeger zo mogelijk nog benarder dan dat van volwassenen. Dat gold in versterkte mate voor weeskinderen of kinderen die in de steek waren gelaten; zij misten elk houvast en bescherming. Zij werden ondergebracht in plaatselijke weeshuizen. De kosten die daaruit voortvloeiden waren als regel voor rekening van gemeentelijke armbesturen. Deze kosten rezen de pan uit, vonden Koning Willem I en zijn raadgevers omstreeks 1820. Er was daarom een slim plan uitgedacht en ook tot uitvoering gebracht.’ Voor rtvAmstelveen vertelt Peter van Schaik in zijn historische column hoe kinderen uit armlastige gezinnen gedwongen naar Veenhuizen werden getransporteerd. Velen stierven daar.
>Donderdag 12 maart 1895, zes uur ’s morgens. Wat zou ik graag nog even blijven liggen, denkt Johanna Wijnberg als ze om zes uur gewekt wordt door de groothuismoeder. Om zich heen hoort ze de andere meisjes uit bed stappen, de houten vloer van de slaapzaal maakt krakende geluiden.
>