Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN
05 december

Sinterklaas

Sinterklaas, wie kent hem niet? Deze gulle bisschop van Myra stierf op 6 december en in de eeuwen die volgden, ontstonden allerlei legendes rond zijn persoon. Sint-Nicolaas werd heilig verklaard vanwege zijn goede daden en op de avond van 5 december vieren we dat nog steeds - mét veel zoetigheid en cadeautjes.

Het Sinterklaasfeest werd traditioneel gehouden op 6 december, de sterfdag van de katholieke bisschop Nicolaas van Myra (280-342 of 354). Hij is de beschermheilige van de zeelui, van de jonge, ongetrouwde vrouwen én van de kinderen. Op 5 december kochten ouders op de populaire Sint Nicolaasmarkten traktaties voor hun kinderen. ’s Avonds zetten de kinderen hun schoentje, om daar in de ochtend van 6 december een traktatie in te vinden. Toen het protestantse geloof rond 1600 staatsgodsdienst werd, moest het katholieke Sinterklaasfeest ondergronds. Binnenshuis werd het gewoon doorgevierd, maar zonder katholieke bisschop. Er ontstond een tendens waarbij de helper van Sinterklaas zijn rol ging overnemen. Deze helper was destijds een zwart geschminkt, demonisch figuur, soms met hoorns op zijn hoofd en dierenhuiden om zich heen geslagen, die kinderen schrik aanjoeg.

Halverwege de negentiende eeuw werd vrijheid van godsdienst verankerd in de Nederlandse grondwet. De katholieke figuur van Sinterklaas keerde terug, vaak vergezeld door zijn zwarte helper. Maar niet iedereen was dol op de angstaanjagende zwarte sinterklazen. De katholieke onderwijzer Jan Schenkman (1806-1863) wilde het feest opnieuw definiëren. In zijn boek Sint Nicolaas en zijn knecht (1850) gaf hij de Sinterklaasviering vorm vanuit het kind. Het boek beantwoordde vragen die kinderen hadden en legde daarmee belangrijke elementen van het Sinterklaasfeest vast, zoals de aankomst per stoomboot, de intocht, het grote boek en het bezoek aan school. In Schenkmans prentenboek verscheen ook voor het eerst de figuur van Zwarte Piet zoals wij die tegenwoordig kennen.

Gerelateerd artikel

De goedheiligman en de gehoornde: het verhaal van Sint en Piet Sinterklaas: gulle bisschop, beschermheilige en kindervriend Sinterklaasfeesten op doek Het eerste Sinterklaasboek Sinterklaas, de held van de zeelieden Zie ginds komt de stoomboot