3 min

Te zien zijn meer dan 200 objecten uit Australië, België, Engeland, Indonesië en Nederland, als getuigen van dit turbulente verleden. Van herinneringen in privébezit tot niet eerder in Nederland vertoonde schilderijen uit Indonesische kunstcollecties.

Onderdeel van de tentoonstelling zijn foto’s, affiches en pamfletten, die indertijd in Indonesië in beslag zijn genomen door Nederlandse militaire inlichtingendiensten. Dankzij samenwerking met het Nationaal Archief te Den Haag, dat het archief van deze inlichtingendiensten beheert, worden deze bronnen voor het eerst tentoongesteld.

Affiche met opschrift ‘Perlawanan seloeroeh rakjat pokok kemenang revolusi’, 1945-1949. Museum Bronbeek.

De geest van revolutie en strijd

Revolusi! begint met het uitroepen van de Indonesische onafhankelijkheid op 17 augustus 1945 door Sukarno. Slotakkoord is de intocht van diezelfde Sukarno op 28 december 1949, een dag nadat Nederland de soevereiniteit overdraagt. Binnen dit tijdsbestek gaat het in de tentoonstelling om de geest van de revolutie en de strijd om de toekomst van Indonesië. Aan de orde komen onderwerpen als nationalisme, antikolonialisme, jeugd, kunst, diplomatie, propaganda, geweld, informatieoorlog en vluchtelingen. De rode draad zijn de ervaringen van twintig individuen, verschillend van achtergrond, verblijfplaats en politiek standpunt.

Proklamasi 17 augustus 1945. foto Soemarto Frans Mendur. Collectie F.J. Goedhart/Nationaal Archief.

Kunstenaars in de revolutie

De revolutie was voor Indonesische nationalisten een periode van experiment en creativiteit. Kunstenaars vormden samen met politici een moderne revolutionaire voorhoede. Schilderijen hingen in overheidsgebouwen als verbeelding van de Indonesische revolutie. Posters, graffiti en pamfletten kleurden het straatbeeld. Kunst werd ingezet als politiek middel om de Indonesische onafhankelijkheid in binnen- en buitenland te propageren. Kameraadschap, leiderschap, oorlogsgeweld, jeugdig elan en strijdvaardigheid zijn de onderwerpen die de geëngageerde Indonesische kunstenaars in hun werk verbeeldden. Zo werd een beeld van de revolutie gecreëerd als een gezamenlijke inspanning van het Indonesische volk. In de tentoonstelling is o.a. werk te zien van Trubus Soedarsono, S. Sudjojono, Otto Djaya, Basuki Abdullah, Hendra Gunawan, Kusuma Affandi en Henk Ngantung.

Indonesische vrijheidsstrijders, Otto Djaya, 1946 – 1947. Erven Otto Djaya/Rijksmuseum Aangekocht met steun van Pon Holdings B.V.

Revolusi nu

De in Yogyakarta gevestigde kunstenaar Timoteus Anggawan Kusno (1989) maakt voor de tentoonstelling een kunstwerk met objecten van het Rijksmuseum uit de koloniale periode. Hij geeft een stem aan en verbeeldt het antikoloniale verzet dat voorafging aan de Indonesische revolutie en de gevolgen van de koloniale ervaring in de wereld van vandaag.

Landkaarten-jurk, J. Terwen-de Loos, 1945-1946. Schenking van de heer Terwen, Leiden en de heer J.W. Terwen, Nieuwegein.

Bezoek de tentoonstelling

De tentoonstelling Revolusi! is van 11 februari t/m 5 juni 2022 te zien in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum. Kijk voor meer informatie over openingstijden en toegangsprijzen op de website van het museum.

Rondom de tentoonstelling worden binnen en buiten het museum programma’s en producten gemaakt waarin de thema’s en verhalen uit de tentoonstelling breder worden uitgemeten, met ruimte voor dialoog over de verschillende perspectieven en de nawerking van deze geschiedenis. Meer informatie over data, programma en sprekers wordt t.z.t. bekend via rijksmuseum.nl/revolusi

Voor meer verdieping en voor mensen die niet naar het museum kunnen reizen, komt er ook een online versie van Revolusi! Via een interactieve wereldkaart maken mensen kennis met tien ooggetuigen.

Drie jonge Indonesiërs op straat, waarvan twee Republikeinse vrijwilligers uit Sulawesi, leden van de gewapende jeugdorganisatie KRIS, op verlof in Yogyakarta, december 1947. Foto Hugo Wilmar, Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad.

Bron: Rijksmuseum Amsterdam

Publicatiedatum: 11/02/2022