3 min

Net als zoveel musea en culturele instellingen in Nederland heeft Museum Het Rembrandthuis het zwaar door de coronacrisis. Om die reden heeft Willem Jan Hoogsteder — verzamelaar, kunsthandelaar en voorzitter van de Hoogsteder Museum Stichting — samen met zijn vrouw Karin Hoogsteder besloten om het museum op een bijzondere manier te steunen: met de schenking van een kunstwerk uit hun privécollectie. Het schilderij Herderin in een landschap uit ca. 1641 is gemaakt door Ferdinand Bol, een van Rembrandts beroemdste leerlingen. Het werk is vanaf de heropening van het museum te zien in de Sael, de woon- en slaapkamer van Rembrandt, in Museum Het Rembrandthuis. In hetzelfde pand heeft Ferdinand Bol in de zeventiende eeuw les gehad van Rembrandt.

Willem Jan Hoogsteder: “Sinds de coronacrisis hebben mijn vrouw en ik meer tijd voor reflectie. Als schenkers zijn we in staat om een museum te helpen door iets bijzonders toe te voegen aan de collectie. We wisten meteen dat we iets wilden doen voor Museum Het Rembrandthuis; de mate van kennerschap en de focus op onderzoek van het museum zijn erg stimulerend. Het museum is ook de perfecte plek voor dit werk van Ferdinand Bol, omdat de atelierpraktijk van Rembrandt hier centraal staat — hoe hij zijn leerlingen opleidde en de uitwisseling van stijlen tussen meester en leerling. Herderin in een landschap is een vroeg werk van Ferdinand Bol, waarmee hij zijn oude leermeester wil overtreffen.”

Lidewij de Koekkoek, directeur Museum Het Rembrandthuis: “Rembrandt kon in moeilijke tijden niet zonder de steun van zijn vrienden, en wij ook niet. Onderzoek naar het leven en werk van Rembrandt en zijn leerlingen vormt de kunsthistorische kern van ons museum. Dit schilderij van een jonge en ambitieuze Ferdinand Bol sluit daar in alle opzichten bij aan. Een zeer buitengewone schenking die ons in het hart raakt.”

Ferdinand Bol, Herderin in een landschap, ca. 1641. Collectie Museum Het Rembrandthuis, Amsterdam. Schenking van Willem Jan en Karin Hoogsteder, mogelijk gemaakt door de Hoogsteder Museum Stichting.

Herderin in een landschap

Het schilderij van Ferdinand Bol toont een pastorale scène die zich afspeelt in het fictieve land Arcadië. Dit droomland vol herders en herderinnen werd al door de antieke dichters bezongen. In de vroege jaren 1640 was de arcadische thematiek zeer in trek, mede dankzij opvoeringen van pastorale toneelstukken. Onduidelijk is of dit schilderij verband houdt met een specifiek toneelstuk. Wie de vrouw in het schilderij voorstelt, is ook onbekend. In elk geval lijkt in dit schilderij sprake te zijn van een algemene boodschap: het droomland is hier afgezet tegen het verdorven hofleven, verbeeld door het paleis in de achtergrond.

Willem Jan Hoogsteder: “Ik heb me altijd aangetrokken gevoeld tot Ferdinand Bols dromerige en moderne uitvoering van het landschap in de achtergrond van het schilderij. Bol vertaalt Rembrandts invloed op een eigen manier. Het is veel spannender dan zijn latere werk, waarin hij heel precies gaat schilderen.”

Ferdinand Bol, Zelfportret, 1653. Collectie Rijksmuseum Amsterdam.

Bij Rembrandt in de leer

Ferdinand Bol (1616-1680) is een van Rembrandts meest beroemde en succesvolle leerlingen. Hij kwam in 1636 in de leer bij Rembrandt, die toen woonachtig was in de Doelenstraat. In 1639 moet Bol de verhuizing van Rembrandt en zijn vrouw Saskia naar het monumentale pand aan de (huidige) Jodenbreestraat hebben meegemaakt – nu Museum Het Rembrandthuis. Rond 1640 rondde Bol zijn opleiding af en kort daarop schilderde hij Herderin in een landschap.

Leonore van Sloten, conservator Museum Het Rembrandthuis: “Dit schilderij legt een fenomeen bloot dat typerend is voor Bol: het hergebruik van composities en motieven die hij tijdens zijn leertijd bij Rembrandt moet hebben geoefend. De compositie van De Herderin in een landschap laat namelijk een vrije vertaling zien van Rembrandts Christus als hovenier uit 1638, een werk dat door Rembrandts leerlingen gekopieerd is ter oefening in stijl en voor de verkoop. Een van die kopieën hangt in het Rembrandthuis en is vermoedelijk door Ferdinand Bol gemaakt.”

De schenking Herderin in een landschap van Ferdinand Bol is vanaf de heropening van het museum samen met de zeventiende-eeuwse kopie Christus als hovenier te zien in de Sael, Rembrandts woon- en slaapkamer in Museum Het Rembrandthuis.

Bron: Museum Het Rembrandthuis

Publicatiedatum: 29/01/2021