Johanneskerk Laren 500 jaar

Al meer dan 500 jaar bepaalt zij het gezicht van Laren: de Johanneskerk. Het historische gebouw aan de Naarderstraat gebruiken wij vooral voor lezingen, concerten en bijzondere diensten zoals een huwelijksvoltrekking of uitvaart. Daarnaast vieren wij er diensten in de week voor Pasen en de zondagmorgendiensten tijdens de zomervakantiemaanden.

3 min

Soms rijden wij er kilometers voor om om tijdens onze vakantie die speciale plek te bezoeken; die kathedraal, dat klooster of dat in het glooiende landschap verscholen kerkje. Vaak tref je er landgenoten met dezelfde interesses. Je gaat er binnen, proeft de sfeer, kijkt in bewondering om je heen, maakt foto’s, en brandt een kaarsje. Je wilt weten door hoeveel eeuwen je wordt omgeven en wordt nieuwsgierig naar het ontstaan en de geschiedenis van dat monument. In de reisgids heb je al veel kunnen vinden maar het ter plekke beleven, dat is waar het om gaat. Je wilt meer weten van dat cultureel erfgoed. Na een heerlijke vakantie kom je thuis en dringt tot je door dat het kerkje in het centrum van jouw dorp Laren, vaak eeuwen ouder is dan die je elders hebt bewonderd; cultureel erfgoed om de hoek!

Die kerk, de Johanneskerk bestaat al ruim vijf eeuwen. We hoeven geen kilometers om te rijden; het cultureel erfgoed staat al 500 jaar om de hoek, naast het Bonte Paard. Zo’n prachtig monument dwingt op een bepaalde manier respect af. Om het jubileum te vieren, werd op zaterdag 10 september, Open Monumentendag, het historische werk ‘De Johanneskerk te Laren, 1521-2021’ in de Johanneskerk aan de Naarderstraat in Laren gepresenteerd. Het is onder redactie van prof. dr. Jan de Bruijn en dr. Henk Michielse de afgelopen twee jaar tot stand gebracht. Vanwege corona bleven vele archieven, die geraadpleegd moesten worden, lange tijd gesloten. Toch is het beide historici gelukt om het boek, samen met zeven andere deskundige auteurs op de deelterreinen, een jaar na de officiële jubileumdatum tot stand te brengen en te presenteren.

De Johanneskerk te Laren, 1825. Collectie Provinciale Atlas Noord-Holland, Noord-Hollands Archief.

Jubileumboek

Het boek De Johanneskerk te Laren, 1521-2021 geeft niet een volledig overzicht van de geschiedenis van de kerk, maar behandelt vooral onderwerpen waarover op grond van historisch onderzoek iets nieuws te vertellen valt. Het boek valt in twee delen uiteen. In het eerste, chronologisch opgebouwde deel wordt ingegaan op de historische context waarin de kerk functioneerde, met name op de verhouding tussen de katholieken en protestanten in Laren. In het tweede deel staan specifieke thema’s centraal, die verband houden met de geschiedenis van het kerkgebouw zelf. Een belangrijke primeur is de vondst van de oudste afbeelding van de kerk (van Jacob van Ruisdael, 1628-1682), die al in september 2021 bij de jubileumviering kon worden getoond.

Verder komen onder meer aan de orde: de raadselachtige verdwijning van het (priester) koor, de recente verwerving van het achttiende-eeuwse Titz-orgel, het eigenzinnige optreden van de Larense hoteleigenaar Jan Hamdorff als kerkvoogd en de geheimen van het ‘Johannes-beeld’. In dit laatste artikel staat Johannes de Evangelist centraal, sinds 2003 de naamgever van de kerk. Maar niet vergeten mag worden dat de kerk in de eerste zestig jaar van haar bestaan St. Janskapel heette, naar Johannes de Doper, die in de traditie van Laren een bijzondere plaats inneemt. Dit boek over de geschiedenis van de Johanneskerk wordt daarom besloten met een bijdrage, waarin het lied over deze ‘beschermheilige van Laren’ in een cultuur-historische context wordt geplaatst.