Archeologie van het Oer-IJ gebied in de spotlights

Dit najaar staan de archeologische vondsten uit het Oer-IJ gebied in de schijnwerpers, met maar liefst twee publicaties. In archeoglossy SCHATRIJK Oer-IJ, een uitgave van het Steunpunt Monumenten en Archeologie, komen de belangrijkste vindplaatsen en vondsten uit het natte veengebied aan bod. Het boek '2000 jaar strijd in het Oer-IJ landschap' van Stichting Oer-IJ focust op het wapengekletter dat hier in de loop der eeuwen heeft plaatsgevonden.

4 min

SCHATRIJK Oer-IJ

De zesde editie van archeoglossy SCHATRIJK is gepresenteerd. SCHATRIJK is een uitgave van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland. Dit jaar staat SCHATRIJK in teken van het Oer-IJ. De rijke archeologie in het Oer-IJ is een parel in Noord-Holland en in de Nederlandse archeologie. Daar mogen we trots op zijn. De provincie Noord-Holland heeft dit gebied niet voor niets tot een van de tien ‘provinciale archeologiegebieden’ uitgeroepen. Het strekt zich uit over de gemeenten Bergen, Beverwijk, Castricum, Uitgeest, Heemskerk, Zaanstad en Velsen.

SCHATRIJK Oer-IJ brengt u een magazine vol inspirerende foto’s en informerende artikelen over bijzondere vondsten, archeologische onderwerpen en dé topvondsten van de wethouders van de zeven gemeenten in het gebied. Al ver vóór de jaartelling trotseerde mensen het natte veengebied. Watergangen slingerden langs strandwallen door het veenweidelandschap, waar lange tijd zoet en zout water de dienst uitmaakten. Op de droge delen werd geleefd, gewoond en begraven. De belangrijkste vindplaatsen en vondsten komen aan bod en natuurlijk leest u alles over Hilde uit Castricum, waar het archeologiecentrum van de provincie Noord-Holland naar is vernoemd. Met SCHATRIJK Oer-IJ heeft u een bijzonder werk in handen.

V.l.n.r.: Yvette Burnier (Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland), Hanneke Niele (Wethouder Sociaal Domein (WMO, Welzijn en Jeugd), Recreatie en Toerisme en Reiniging en afval, gemeente Beverwijk), Anne Beeksma (de BUCH), Piet Kleij (gemeente Zaanstad), Marjo Schlaman (provincie Noord-Holland), Steven Kalverdijk (de BUCH) en Joke Groot (gemeente Velsen). Foto: André Russcher.

Met archeoglossy SCHATRIJK wordt een provinciaal archeologiegebied onder de aandacht gebracht. Het dient als inspiratiebron bij ontwikkelingen in de omgeving in de gemeenten, bij kunstwerken en educatie. Archeologie en erfgoed bieden mooie kansen voor het versterken van de identiteit en bekendheid van gemeenten, en daarom wil de provincie Noord-Holland het gebruik daarvan stimuleren.

De overhandiging van de eerste exemplaren vond plaats op 4 november in het Huis van Hilde, het Archeologiecentrum van de provincie Noord-Holland. Aan de uitreiking gingen twee presentaties vooraf door Linda Verniers van Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland en Jos Teeuwisse van Stichting Oer-IJ. De SCHATRIJK werden uitgereikt aan wethouders en afgevaardigden van de gemeenten Bergen, Castricum, Heemskerk, Uitgeest, Velsen en Zaanstad. Na de edities over Waterland, Wieringen, het Noordelijk en Zuidelijk Duingebied, de Gooi- en Vechtstreek is nu ook het Oer-IJ een mooie glossy rijker. SCHATRIJK Oer-IJ is online te lezen via de website van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland.

Voor erfgoedinstellingen, bibliotheken, musea, VVV’s, archeologische en historische verenigingen in Noord-Holland is het mogelijk om exemplaren te verkopen. Het magazine is tevens verkrijgbaar bij het provinciaal Archeologiecentrum Huis van Hilde in Castricum en kost circa € 2,-.

SCHATRIJK Oer-IJ. Beeld: BLKVLD Uitgevers.

2000 jaar strijd in het Oer-IJ landschap

Na het succes van de Oer-IJ atlas, over ontstaan en bewoningsgeschiedenis van het gebied in de driehoek Velsen-Alkmaar- Zaanstad, heeft de Stichting Oer-IJ in samenwerking met Uitgeverij Noord-Holland een tweede meer thematisch boek over die regio uitgegeven. De titel ‘2000 jaar strijd in het Oer-IJ landschap’, verwijst naar de conflicten en het wapengekletter die hier in de loop der eeuwen hebben plaatsgevonden.

Overal in het Oer-IJ gebied zijn nog sporen van oorlog en strijd te vinden. Waarom is dat fort of kasteel op die plek gebouwd en op welke manier beïnvloedde de omgeving de aanvals- of verdedigingstactiek? Op een plattegrond zijn alle locaties van militaire activiteiten in kaart gebracht en wordt in een oogopslag zichtbaar hoeveel strijd hier is gestreden. De verhalen zijn geïllustreerd met historisch en actueel beeldmateriaal.

Kaart van het Oer-IJ gebied. Via Stichting Oer-IJ.

Romeinse legers vestigden zich al in de eerste eeuw aan de oevers van het Oer-IJ. Kastelen op de grens van land en water bewijzen later dat grondeigenaren het gebied belangrijk genoeg vonden om zich tegen indringers te beschermen. Holland op z’n smalst, de acht kilometer brede droge kuststrook tussen Noordzee en het natte binnenland van Noord-Holland, was vaak het toneel voor conflicten; strijd tussen Hollanders en Friezen, de Hoekse en Kabeljauwse Twisten en het Kaas- en Broodoproer. In de 19e eeuw maakten de linie van Beverwijk en de Stelling van Amsterdam gebruik van landschap om de hoofdstad te verdedigen. Meer recent zijn de sporen die de Tweede Wereldoorlog heeft nagelaten.

2000 jaar strijd in het Oer-IJ landschap is verschenen bij Uitgeverij Noord-Holland. Het rijk geïllustreerde boek telt 160 pagina’s en is vanaf half november voor de prijs van 19,95 euro verkrijgbaar bij de boekhandel.