Symposium Van Prehistorie tot Nieuwe Tijd: De archeologie van Noord-Holland

31-10-2025

Op vrijdag 31 oktober vieren wij het 10-jarig bestaan van Huis van Hilde met een speciaal jubileumsymposium: Van Prehistorie tot Nieuwe Tijd – De archeologie van Noord-Holland. Diverse specialisten vertellen over de meest recente onderzoeken en interessante vondsten. Voorzitter van de dag is Evert van Ginkel, voorzitter van de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie (AWN Nederland).

4 min

Programma

9:30 uur Inloop met koffie en thee
10:00 uur Start programma door Evert van Ginkel
10:10 uur       Prehistorie
11:20 uur        Romeinse tijd
12:30 uur Pauze met lunch en informatiemarkt (PAN + DDA)
13:30 uur        Theatrale opfrisser – Podcast De Kasteeldetective
13:50 uur        Middeleeuwen
15:00 uur        Nieuwe tijd
16:00 uur        Borrel met informatiemarkt (PAN + DDA)
17:00 uur        Einde

Lezingen

PREHISTORIE

Oostelijk West-Friesland was in trek in de late prehistorie!
Door: Dr. Wouter Roessingh, senior KNA-archeoloog bij ADC ArcheoProjecten, Amersfoort
Oostelijk West-Friesland is bekend door de vele omvangrijke opgravingen van vindplaatsen uit de bronstijd (1600-800 v. Chr.). Die opgravingen laten zien dat het gebied in de bronstijd druk bevolkt moet zijn geweest. Kennis uit oude opgravingen wordt nu meegenomen in nieuw gravend onderzoek en dat levert vaak toffe resultaten op! In de ijzertijd vernatte de regio, alleen rond Opperdoes was bewoning mogelijk. Dankzij een subsidie van de provincie Noord-Holland konden twee oude opgravingen van vindplaatsen uit de ijzertijd (800-200 v. Chr.) worden uitgewerkt en gepubliceerd. Uit deze studie blijkt dat het ook in de ijzertijd nog goed toeven was rond Opperdoes.

Routes en routines – Mens-dierrelaties in de bronstijd van West-Friesland
Door Floor Huisman, postdoctoraal onderzoeker, University College Dublin
Een van de opvallendste kenmerken van de midden-bronstijd in Noordwest-Europa is de combinatie van uitgestrekte veldsystemen en permanente nederzettingen. Deze worden vaak verklaard vanuit economische intensivering en de opkomst van eigendomsrechten, waarbij dieren vooral als producten worden gezien. Etnografische en historische voorbeelden laten echter zien dat mens-dierrelaties in kleinschalige landbouwsamenlevingen veel complexer zijn: dieren worden benaderd als bewuste wezens met wie zorg en interactie sociale banden scheppen. In deze presentatie bekijk ik een aantal bronstijdvindplaatsen in West-Friesland ik vanuit dit dierperspectief. Verschillende ‘dierstructuren’ onthullen interacties en gedeelde sociale werelden van mens en dier, die verder gaan dan beheer of controle en ook identiteit en relaties beïnvloeden.

ROMEINSE TIJD

De Romeinse wachttoren in Krommenie
Door Piet Kleij, gemeentelijk archeoloog
Piet Kleij gaat in gesprek met Evert van Ginkel over recente vondsten uit Krommenie, waar resten van een Romeinse wachttoren en bijbehorende objecten zijn ontdekt. Deze unieke vindplaats markeert de noordelijkste Romeinse aanwezigheid op het vasteland van Europa. De vondsten geven nieuw inzicht in de invloed van Romeinen op het gebied dat later Noord-Holland werd en op de contacten tussen lokale bewoners en het Romeinse Rijk in de eerste eeuw na Christus.

Om de hete pottenbrij heen draaien
Door Frans Diederik, eigenaar archeologisch adviesbureau Archeocultura, specialist prehistorisch aardewerk
De lezing gaat over onderzoek naar handgevormd aardewerk uit Krommenie ’t Hain (2024). Over hoe aardewerk van verschillende groepen duidelijk zijn te onderscheiden. In tegenstelling tot een civiele nederzetting waar een overzichtelijk voor bedrijf en gezin geschikt servies aanwezig is, is dat in een plaats met militaire invloed, duidelijk anders. Op het moment dat het gevonden aardewerk ook nog qua stijl en vorm afwijkt van wat lokaal verwacht kan worden, wordt het interessant. Ook komt aan bod wat invloeden van buitenaf aan het begin van de eerste eeuw hebben betekend voor de verdere ontwikkeling van het inheemse aardewerk in de eeuwen die volgen.

MIDDELEEUWEN

Van landschap tot gevangenis. Het verhaal van kasteel de Nieuwburg
Door Nancy de Jong-Lambregts, archeoloog en promovenda Tilburg University, Universiteit van Groningen en Universiteit Leiden
Kasteel de Nieuwburg ligt in de Oudorperpolder. Maar waarom juist daar? Kastelen worden nooit zomaar ergens gebouwd, landschap en water spelen altijd een bepalende rol. Vaak stonden kastelen op strategische plekken waar natuur en macht samenkwamen. Dat is in Noord-Holland goed te zien bij de 13de-eeuwse kastelen. Dankzij de bestudering van grafelijke rekeningen krijgen we de laatste jaren een steeds duidelijker beeld van de Nieuwburg. Van rosmolen tot duiventil, van werknemers tot ‘meisters’ en van kruisbogen tot gevangenis: kasteel de Nieuwburg is méér dan alleen steen.

Van anijs tot wrakhout; beheer en onderzoek van een 17^e eeuws scheepswrak (Burgzand Noord 17)
Thijs Coenen, maritiem archeoloog Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Al meer dan 40 jaar voert de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed archeologisch onderzoek uit in de westelijke Waddenzee; de locatie van de voormalige rede van Texel. Een klein deel hiervan is aangewezen als archeologisch Rijksmonument: Burgzand Noord. Hier zijn tot op heden 16 scheepswrakken uit de 17^e en 18^e eeuw gevonden. Aan de hand van het beroemdste wrak, de Burgzand Noord 17 (ook wel bekend als het Palmhoutwrak), wordt de rijke maritieme geschiedenis van dit gebied gepresenteerd met de vele uitdagingen die bij het beheer en onderzoek daarvan horen.

NIEUWE TIJD

Sporen van een verdoezelde strijd, Archeologisch onderzoek naar de Vergeten Oorlog van 1799 in Noord-Holland
Door drs. ing. Wytze Stellingwerf, Collectiebeheerder | Senior materiaalspecialist Huis van Hilde
In het najaar van 1799 werd Noord-Holland het toneel van hevige veldslagen tussen Britten, Russen, Fransen en Bataven. Bijna twee maanden lang vochten duizenden soldaten in het duingebied en omliggende dorpen, met vele slachtoffers en grote verwoestingen tot gevolg. Toch kennen maar weinigen de geschiedenis van deze ‘Vergeten Oorlog’. Archeoloog en collectiebeheerder Wytze Stellingwerf neemt je mee langs de sporen en vondsten die onder het zand verborgen lagen en vertelt het verhaal van de oorlog, de soldaten én de lokale bevolking die het meemaakten.

20e-eeuws krijgshistorisch erfgoed
Door dr. Arjen Bosman, Military Legacy
In deze lezing spreekt Bosman over modern oorlogserfgoed, specifiek in Noord-Holland, waar hij zelf bij betrokken is (geweest). Voorbeelden hiervan zijn Duitse bunkers op het Middensluiseiland in IJmuiden, de crash van een Britse Lancaster bommenwerper (Dambuster) bij Castricum, een Duitse schijnwerper-opstelling op de rand van Santpoort en Bloemendaal en divers materiaal opgebaggerd ten noorden van Schiphol.

RESERVEER HIER JE TICKETS